Ewangelia Jezusa Chrystusa według św. Łukasza
Ówcześnie,
wielkie tłumy podróżowały z Jezusem;
Odwrócił się i powiedział im:
«Jeśli ktoś do mnie przyjdzie
nie preferując siebie ponad jego ojca, matkę, żonę,
jego dzieci, jego bracia i siostry,
i nawet do własnego życia,
On nie może być moim uczniem.
Kto nie dźwiga swego krzyża
iść moim śladem
nie może być moim uczniem.
Który z was
który chcąc zbudować wieżę,
nie zaczynaj od siadania
obliczyć wydatek
I zobacz, czy ma to, czego potrzeba, żeby dojść aż do końca?
Bo jeśli kiedykolwiek położy fundamenty
i nie jest w stanie tego ukończyć,
Każdy, kto go ujrzy, będzie się z niego śmiał:
“Oto człowiek, który zaczął budować
i nie udało mi się dokończyć!”
A kim jest król?
który wyruszając na wojnę przeciwko innemu królowi,
nie zaczynaj od siadania
aby sprawdzić, czy może, z dziesięcioma tysiącami ludzi,
Stawić czoła innemu, który maszeruje przeciwko niemu z dwudziestoma tysiącami?
Jeśli nie może,
Wysyła go, gdy ten drugi jest jeszcze daleko.,
delegacja mająca żądać warunków pokoju.
Dlatego też nikt z was nie wyrzeka się
do wszystkiego, co do niego należy
nie może być moim uczniem.»
– Wysławiajmy Słowo Boże.
Poddać się, aby pójść za Nim: budowanie swojego życia na ewangelicznym wywłaszczeniu
Dlaczego żądanie Jezusa dotyczące wewnętrznego oderwania otwiera drogę do prawdziwej wolności i wewnętrznej płodności.
Ten fragment Ewangelii Łukasza (14, 25-33) skierowany jest do tych, którzy poszukują spójności między wiarą a codziennym życiem, między radykalizmem słów Jezusa a delikatnością Jego powołania. Bycie uczniem Chrystusa oznacza zgodę na wewnętrzną przemianę: nie przedkładać niczego nad Niego, aż do przewartościowania naszych relacji, posiadanych dóbr i planów. To wymaganie, dalekie od odrzucenia świata, odsłania dynamikę miłości uwolnionej od potrzeby posiadania. Niniejszy artykuł proponuje stopniowe podejście do zrozumienia, przyjęcia i przeżywania tego wyrzeczenia jako źródła radości.
- Kontekst ewangeliczny i zakres fragmentu
- Analiza potrójnego wymagania ucznia
- Trzy kluczowe obszary zrozumienia wyrzeczenia ewangelicznego
- Praktyczne zastosowania w życiu codziennym
- Rezonanse biblijne i duchowe
- Medytacja i ćwiczenia praktyczne
- Współczesne wyzwania i zmiana perspektywy
- Modlitwa zaufania i poddania się
- Wnioski i proste zobowiązania do podjęcia
Szok wyrzeczenia: przywrócenie słowom kontekstu
Ewangelia Łukasza często przedstawia Jezusa w podróży. Tło rozdziału 14 jest znaczące: tłumy podążają za Jezusem, urzeczone Jego słowami i znakami. Jednak, daleki od wzbudzania powierzchownego entuzjazmu, Jezus konfrontuje je z prawdą drogi. Bycie uczniem nie polega na podziwianiu Go, ale na podążaniu za Nim do końca. Ton jest ostry: «Jeśli kto przychodzi do Mnie, a nie ma w nienawiści swego ojca i matki… nie może być moim uczniem». Ten język jest niepokojący, zwłaszcza w kulturze przywiązanej do rodziny, więzów krwi i bezpieczeństwa materialnego.
To logiczne odwrócenie ujawnia ogromną stawkę: Jezus nie pragnie kruchych lojalności, lecz wolnych serc. Dwie przypowieści, które następują – o budowniczym i o królu – pokazują, jak ważne jest rozeznanie przed podjęciem zobowiązania. Bycie chrześcijaninem to nie emocja, ale konstrukcja wymagająca solidnych fundamentów. Uczeń to ten, który «oblicza koszt», nie z nieśmiałości, lecz z pełnej miłości jasności: rozumie, że naśladowanie Chrystusa oznacza oddanie wszystkiego.
W kulturze biblijnej wyrzeczenie nie jest tym samym, co pogarda. Chodzi raczej o uporządkowanie: umiejscowienie każdego przywiązania na właściwym miejscu. Radykalny charakter Ewangelii nie niszczy ludzkiej miłości, lecz ją oświetla. Chrystus nie żąda od nas porzucenia bliskich, ale zaprzestania ich posiadania. Nie żąda, abyśmy gardzili tym, co posiadamy, ale abyśmy stali się ich panami, abyśmy mogli z nich korzystać w służbie.
Łukasz zwraca się do wspólnoty, która już zmaga się z napięciami związanymi z wyborem: jak pozostać wiernym wobec rodziny żydowskiej, która odrzuca nową wiarę, wobec ograniczeń ekonomicznych i społecznych Imperium? Ten fragment zachęca nas zatem do ponownego zdefiniowania wierności jako przesunięcia środka ciężkości: już nie siebie, ale Chrystusa.
Bycie uczniem w prawdzie: zrozumienie obrazów Jezusa
Jezus posługuje się dwoma codziennymi obrazami – budowaniem wieży i wyruszeniem na wojnę – aby zilustrować spójność między intencją a trwaniem. Nieroztropny budowniczy symbolizuje entuzjastycznego, lecz nie wytrwałego wierzącego; kładzie fundament, nie biorąc pod uwagę kosztów. Źle przygotowany król przywołuje na myśl tego, kto rozpoczyna życie duchowe, nie rozpoznając swojej prawdziwej siły. Te przypowieści obnażają iluzję powierzchownej wiary.
Ale ten fragment idzie dalej: łączy rozeznanie i wyrzeczenie. Prawdziwego ubóstwa się nie znosi, lecz wybiera. Jezus prosi nas, abyśmy «wzięli swój krzyż» – typowe wyrażenie u Łukasza, przywołujące wierność nawet w cierpieniu. Krzyż nie jest tu jedynie narzędziem śmierci, ale sposobem życia: akceptacją straty, aby kochać bardziej.
Aby zrozumieć tę radykalną trzeźwość, należy powiązać ją z naukami Mądrości. W Biblii wyrzeczenie jest wewnętrznym exodusem: porzuceniem złudzeń, by wejść w prawdę. Jak Abraham opuszczający swoją ziemię, uczeń wyrzeka się poczucia bezpieczeństwa, jakim jest posiadanie, uznanie i kontrola. Chrystus wzywa do życiodajnej relacji, w której zależność staje się wolnością, ponieważ opiera się nie na strachu, lecz na zaufaniu.
Fragment kulminuje w tym zwięzłym stwierdzeniu: «Kto nie wyrzeka się wszystkiego, co do niego należy, nie może być moim uczniem». Ta absolutna formuła nie wyklucza, lecz prowadzi. Na nowo definiuje własność: to, co moje, jest mi dane, abym służył. Prawdziwe oderwanie jest wewnętrzne: uwalnia miłość od wszelkiej kontroli.
Wyrzeczenie się, szkoła wolności
Wyrzeczenie się oznacza wyzwolenie. W społeczeństwie opętanym obsesją posiadania – dóbr, wizerunków, statusu – Ewangelia proponuje inny sposób życia: branie zamiast posiadania, dzielenie się zamiast gromadzenia. To oderwanie nie niszczy osobowości; odsłania to, co istotne.
Wolność chrześcijańska nie polega na tym, by móc cokolwiek robić, lecz na tym, by nie być już niewolnikiem czegokolwiek. Wyrzekając się, uczeń doświadcza lekkości serca. Świat obiecuje bezpieczeństwo poprzez kontrolę; Jezus oferuje pokój poprzez zaufanie. Zaufanie jednak wymaga odpuszczenia. Droga ucznia staje się zatem szkołą stopniowego odrzucania: porzucania fałszywych zabezpieczeń, by zakorzenić się w wierności Chrystusa.
Rozeznanie, architektura wyrzeczenia
Jezus nie zachęca do duchowej improwizacji. «Usiąść i obliczyć koszty» opisuje mądrość serca. Oznacza to rozpoznanie własnych ograniczeń i niepodejmowania zobowiązań pochopnie. Rozeznanie nie jest przeszkodą, lecz warunkiem wierności.
W życiu duchowym wielu zaczyna bez ugruntowania siebie. Chcą kochać Boga, nie znając siebie. Jednak rozeznanie oznacza rozpoznanie tego, co w nas sprzeciwia się duchowi Chrystusa: pychy, przywiązania, lęku. Ewangeliczne kalkulacje nie są ćwiczeniem rachunkowym, lecz wewnętrznym badaniem: czy jestem gotowy pozwolić Bogu odbudować moje fundamenty? Prawdziwe nawrócenie dokonuje się właśnie tam.
Miłość preferencyjna, fundament oderwania
«Preferowanie» Chrystusa ponad wszystko oznacza przywrócenie miłości należnego jej miejsca. Ci, którzy kochają Boga, uczą się kochać siebie nawzajem głębiej. Ewangeliczne oderwanie nie oznacza separacji, lecz priorytetyzację.
W tym świetle każde ludzkie przedsięwzięcie staje się uświęcone: rodzina, praca, dzieło stworzenia, dobra materialne. Przyjmując je jako dary, a nie jako prawa, odkrywamy wdzięczność. To właśnie ta wdzięczność czyni ubóstwo radosnym: nie jest ono brakiem, lecz darem.
Ucieleśniać wyrzeczenie w życiu codziennym
Doświadczyć tej przemiany dzisiaj to zmienić naszą wewnętrzną logikę. W sferze osobistej uczeń jest zaproszony do oczyszczenia swoich pragnień: do nauczenia się mówić „nie” rozproszeniu i „tak” głębi. W sferze relacji oznacza to kochanie z wolnością, bez dążenia do dominacji czy bycia niezastąpionym. W sferze zawodowej wyraża się to poprzez skromne ambicje i przedkładanie sprawiedliwości nad sukces.
Na poziomie wspólnotowym może to prowadzić do konkretnych wyborów: stawiania dobra wspólnego ponad osobistym uznaniem, życia w dobrowolnej prostocie i wspierania potrzebujących. W Kościele wymaga to kierowania się nie osobistymi preferencjami, ale misją. Wreszcie, na poziomie wewnętrznym, wyrzeczenie oznacza akceptację słabości i powierzenie Bogu tego, co wymyka się spod naszej kontroli.
Każdy akt wyrzeczenia staje się wówczas aktem wiary. Nie tracimy, lecz otwieramy przestrzeń, w której Bóg może działać.
Duchowe i teologiczne rezonanse wyrzeczenia
To powiedzenie Łukasza jest zakorzenione w całej biblijnej tradycji oderwania. W Księdze Rodzaju Abraham opuszcza swój kraj; w Psalmach sprawiedliwi nie pokładają ufności w bogactwie; w Ewangeliach apostołowie zostawiają sieci i łodzie.
Teologia wyrzeczenia jest zbudowana wokół Tajemnicy Paschalnej: umierania dla siebie, aby żyć w Bogu. Święty Paweł wyraża to: «Już nie ja żyję, lecz żyje we mnie Chrystus». Wyrzeczenie nie jest zatem upokorzeniem, lecz przemianą ontologiczną.
W tradycji monastycznej postawa ta staje się drogą do wolności: św. Benedykt mówi o «porzuceniu wszystkiego, aby wszystko zyskać». Ignacy Loyola formułuje oderwanie jako «świętą obojętność», czyli całkowitą wewnętrzną gotowość.
Na poziomie duchowym wyrzeczenie otwiera drogę do łaski wewnętrznego ubóstwa: kiedy dusza przestaje pragnąć posiadania, może wreszcie otrzymać. Ta dyspozycja stanowi fundament zarówno życia kontemplacyjnego, jak i misji czynnej.
Medytacja: podążanie jego śladami
Krok 1. Przeczytaj fragment jeszcze raz powoli, doceniając słowa, ale ich nie oceniając.
Krok 2. Określ, co dziś zajmuje centralne miejsce w twoim sercu: przywiązanie, strach, posiadanie.
Krok 3. Proś o łaskę, abyś wolał Chrystusa nie przez heroizm, ale przez miłość.
Krok 4. Podejmij konkretne działania: dziel się, wybaczaj, upraszczaj.
Krok 5. Każdej nocy powierzaj Bogu to, czego nie możesz udźwignąć sam.
Medytacja staje się zatem miejscem wewnętrznego zjednoczenia, w którym wymagania Chrystusa przemieniają się w przyjętą łagodność.
Obecne wyzwania: poddanie się w nasyconym świecie
Nasze społeczeństwa cenią autonomię i wydajność. Mówienie o wyrzeczeniu wydaje się anachroniczne. Jednak nadmiar konsumpcjonizmu pokazuje naszą pilną potrzebę redefinicji wolności.
Pierwsze wyzwanie jest psychologiczne: lęk przed niedostatkiem. Rezygnacja z czegoś kłóci się z naszym instynktem bezpieczeństwa. Ale odpowiedzią Ewangelii nie jest poczucie winy, lecz zaufanie. Drugie wyzwanie jest społeczne: sukces materialny kusi nawet wierzących. Trzeźwość staje się czymś kontrkulturowym. Wreszcie, wyzwaniem duchowym jest indywidualizm: przekonanie, że można naśladować Chrystusa bez wspólnoty.
W obliczu tego postawa chrześcijańska polega na połączeniu rozeznania i odwagi: rozeznaniu więzi, które nas zniewalają, i odważeniu się na stopniowe uwalnianie się od nich. Ewangeliczne wyrzeczenie nie jest spektakularne: przeżywa się je w ciszy serca.
Modlitwa o poddanie się i pokój
Panie Jezu,
Ty, który poszedłeś prosto na krzyż,
Naucz mnie podążać Twoimi śladami.
Naucz mnie cenić Twoją miłość bardziej niż moje bezpieczeństwo,
abym oddał mój majątek w twoje ręce.
Gdy strach mnie powstrzymuje, przypomnij mi o swoim słowie:
Kto straci swe życie z twego powodu, ten je zachowa.
Rozwiąż moje więzy dumy i posiadania,
Daj mi spokój wolnego serca.
Niech moje życie stanie się aktem dziękczynienia,
Moje ubóstwo, przestrzeń dla Twojej łaski.,
a moje wyrzeczenia pieśnią zaufania.
Że podążam za Tobą nie pod przymusem,
ale poprzez wdzięczną miłość, ku niekończącej się radości.
Wnioski: ponowne odkrycie radości z rozbierania się
Chrześcijańskie wyrzeczenie nie jest okaleczeniem, lecz otwarciem. Dalekie od zubożenia, wręcz przeciwnie, wzbogaca. Uwalnia ludzkość od złudzeń, by upodobnić ją do Chrystusa. W świecie, który nieustannie obiecuje «zawsze więcej», Ewangelia głosi: «mniej znaczy więcej, z miłością».
Być uczniem to nauczyć się budować bez posiadania, kochać bez przywiązania. W tym tkwi prawdziwy pokój: pokój zaufania Bogu.
Praktyki
- Rozpoczynaj każdy dzień od prostej ofiary: «Panie, cokolwiek się wydarzy, należę do Ciebie».»
- Wybór konkretnej prostoty: rezygnacja z niepotrzebnego zakupu, słowa kontrolującego, reklamacji.
- Podarowanie symbolicznej własności (przedmiotu, zwyczaju, czasu) dziełu sztuki lub ukochanej osobie.
- Praktykuj cotygodniowe rozeznanie: co mnie wiąże? co mnie wyzwala?
- Przeczytaj fragment Psalmów o zaufaniu i rozważ go, zanim pójdziesz spać.
- Codziennie bądź wdzięczny za to, co dostałeś, bez porównywania.
- Weź udział w inicjatywie solidarnościowej lub dzielenia się.
Odniesienia
- Ewangelia według św. Łukasza 14, 25-33
- Pierwszy List Piotra 4:14
- Reguła Świętego Benedykta, rozdz. 4
- Ignacy Loyola, Ćwiczenia duchowne, nr 23
- Teresa z Lisieux, Ostatnie rozmowy
- Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu, tom I
- Franciszek, Napomnienie Ewangelia Gaudium
- Katechizm Kościoła Katolickiego, § 2544-2547
