List do Hebrajczyków

Według najstarszych rękopisów, pierwotny tytuł brzmiał po prostu πρὸς Ἑϐραίους, „ad Hebraes”. Błędem jest niekiedy kwestionowanie epistolarnego charakteru tego dzieła w XIX wieku. Prawdą jest, że na początku (ani w dalszej części) nie znajdujemy Pierwszy List Świętego Jana), zwyczajowe pozdrowienie; jednak ostatnie wersety (13, 22-25) i ogólna treść dowodzą ponad wszelką wątpliwość, że autor chciał w istocie napisać prawdziwy list, a nie dogmatyczny traktat. 

1° Temat poruszany, podział. — Ten list, o którym słusznie powiedziano, że nie ma sobie równych wśród listów Nowego Testamentu, wykazuje w sposób systematyczny i z rzadko spotykaną wzniosłością języka, że religia założona przez Naszego Pana Jezusa Chrystusa znacznie przewyższa starą religię żydowską, że nowe przymierze jest nieporównywalnie lepsze od starego.

Postępując z rygorystyczną metodą i wielką jasnością, autor najpierw ustanawia paralelę między agentami ujawniającymi dwa sojusze, które z jednej strony były po stronie teokracji żydowskiej, aniołowie i Mojżesz, z drugiej strony, dla religii chrześcijańskiej, Nasz Pan Jezus Chrystus. Jezus jest nieskończenie ponad aniołami i Mojżeszem: taki jest wynik tego porównania. Następnie pojawia się kolejny kontrast, który jest podkreślany dalej i który naprawdę stanowi centralną część listu. Dotyczy on kapłaństwa obu religii, z następującymi rozwinięciami. 1. Sama osoba kapłanów: Jezus Chrystus, arcykapłan według porządku Melchizedeka, jest o wiele wyższy od Aarona i jego następców; podczas gdy byli śmiertelni i grzeszni, Jezus jest naszym wiecznym, jedynym i doskonale świętym arcykapłanem. 2. Miejsce kultu: dawniej prosty przybytek, namiot, podczas gdy Chrystus wykonuje swoje funkcje kapłańskie w samym niebie. 3. Składane ofiary: w Starym Testamencie ofiary były składane w ofierze tysiącami i bez przerwy, ponieważ nie były w stanie same odpokutować za grzechy; W Nowym Testamencie istniała tylko jedna ofiara – Jezus Chrystus, ofiara idealna, złożona w ofierze tylko raz, ponieważ jego moc jest wszechmocna.

W kilku miejscach (por. 2,1-4; 3,7-4,13; 5,11-6,20) autor przerywa swoją argumentację, aby udzielić czytelnikom napomnień, ostrzeżeń i napomnień. Istotnie, od 10,19 napomnienie ma pierwszeństwo, przerywane jedynie w rozdziale 11 wspaniałym opisem «bohaterów wiary» w Starym Przymierzu.

Jak widać z tego krótkiego wykładu, rozwój myśli jest bardzo prosty. Dwie części, z których pierwsza jest głównie dogmatyczna, a druga głównie moralna. Podział ten jest bardzo powszechnie przyjmowany i rzeczywiście ma swoje uzasadnienie, choć w całym tekście panuje wielka jedność, która w całości, jak sam autor mówi, jest λόγος παραϰλήσεως, słowem napomnienia, por. 13, 22.

Część pierwsza, 1.1–10.18, ilustruje tezę podsumowaną powyżej. Dzieli się ona na dwie sekcje: Jezus jako założyciel chrześcijaństwo, jest wyższy od aniołów i Mojżesza, którzy służyli jako pośrednicy między Panem a Hebrajczykami w ustanowieniu starej teokracji (1:1–4:13). 2. Nasz Pan, jako arcykapłan nowego przymierza, przewyższa pod każdym względem Aarona i innych arcykapłanów Starego Testamentu (4:14–10:18). W drugiej części, 10:19–13:17, znajdujemy długą serię napomnień, początkowo o charakterze bardziej ogólnym i ściślej związanych z tezą dogmatyczną (jest to pierwsza sekcja, 10:19–12:29), a następnie o charakterze bardziej szczegółowym (jest to druga sekcja, 13:1–17). Krótki epilog, 13:18–25, służy jako zakończenie listu.

2° Cel i okazja listu. — Cel jest zasadniczo taki sam, jak w listach do Rzymian i Galatów. Te trzy listy w istocie zmierzają do wykazania, że zbawienie mesjańskie nie jest osiągane przez uczynki Prawa, ale przez wiarę w Jezusa Chrystusa; jednakże metoda, argumentacja i środki dialektyczne różnią się tu wyraźnie.

Autor, jak widzieliśmy, przedstawia swój list jako „słowo napomnienia”, zachęty; Wulgata i starsze przekłady mówią, z pewnym niuansem, ale mniej precyzyjnie: słowo pocieszenia. W rzeczywistości jest to konsekwentne. Celem tego napomnienia jest podtrzymanie w lojalność do Jezusa Chrystusa i do chrześcijaństwo tych, do których się zwraca. Ostrzega ich zatem na każdym kroku, bądź poprzez długie ostrzeżenia wspomniane wcześniej, bądź poprzez żarliwe apele, bezpośrednie lub pośrednie, które rezonują w całym tekście (patrz, z perspektywy negatywnej, 2, 3; 3, 12; 4, 1; 6, 6; 7, 19; 10, 26, 29, 35; 12, 15, itd.; z perspektywy pozytywnej, 4, 11, 14, 16; 6, 11; 10, 19, 22; 12, 28, itd.), przed wszystkim, co mogłoby ich doprowadzić do apostazji. To jest w istocie główna troska autorki. Ale używa ona wykładu teoretycznego, aby osiągnąć ten moralny i praktyczny cel. Stąd jego wielka dogmatyczna demonstracja, mająca na celu umocnienie czytelników w wierze chrześcijańskiej, a w konsekwencji, lepsze zachęcenie ich do niezachwianej wytrwałości.

Znaleźli się bowiem w trudnej i niebezpiecznej sytuacji (por. 2, 1-4; 3, 7 i n.; 4, 1-13; 10, 26 i n.; 12, 25 i n.). Choć nie byli prześladowani aż do rozlewu krwi, znosili wszelkiego rodzaju bolesne prześladowania ze strony niewiernych współobywateli (por. 12, 1 i n.), co zagrażało ich wierze, zwłaszcza że nieco osłabł ich początkowy zapał (por. 5, 11-14; 6, 1-3. 9-12; 10, 25 i n., 32-39). Autor, obawiając się ich upadku, pospieszył dodać im odwagi wymownymi napomnieniami.

3. Odbiorcy są bardzo precyzyjnie określani tytułem do Hebrajczyków, który istnieje «od niepamiętnych czasów» we wszystkich greckich manuskryptach, jak i we wszystkich wersjach, wyraża jednomyślny pogląd komentatorów z pierwszych osiemnastu wieków i bardzo dobrze harmonizuje z treścią listu.

Ta nazwa – List do Hebrajczyków – pojawia się tylko w trzech innych miejscach Nowego Testamentu (por. Dzieje Apostolskie 6:1; 2 Koryntian 11:22; Filipian 3:5. W pierwszym z tych fragmentów termin ten odnosi się do Izraelitów mówiących językiem hebrajskim, w przeciwieństwie do ich współwyznawców, których nazywano „hellenistami”, ponieważ rozproszeni po całym imperium, przyjęli język grecki. W pozostałych dwóch fragmentach odnosi się on do Żydów w ogólności, w przeciwieństwie do pogan. To pierwsze z tych dwóch znaczeń jest tu bardziej odpowiednie, co zostanie wyjaśnione poniżej. Jest to określenie narodowe potomków Abrahama, o ile przybyli oni, w osobie swojego znakomitego przodka, „zza” Eufratu (‘'Eber, poza ; ‘'Ibri, (hebrajski), z odległej Chaldei. W całym tym liście wyraźnie mowa jest o Żydach nawróconych na chrześcijaństwo.

Tradycja jest w tym punkcie bardzo stara i jasna. Sformułował ją już święty Klemens. papież i przez Tertuliana, Pudic.20. Później przyjęli ją Orygenes, Klemens Aleksandryjski, Euzebiusz, św. Hieronim, św. Jan Chryzostom i Teodoret. Należy również zauważyć, że dwaj wielcy doktorzy aleksandryjscy, Klemens i Orygenes, twierdzą, że zaczerpnęli tę opinię od starożytnych autorów; zob. Euzebiusz, Historia Kościoła, 6, 25, 11-14. 

Niezależnie od tradycji, sam list wyraźnie ukazuje to przekonanie. 1. Temat, szczegółowo przedstawiony przez autora, doskonale nadaje się dla nawróconych Żydów, ale zupełnie nie dla chrześcijan o pogańskim pochodzeniu. 2. Cel listu prowadzi nas do tego samego wniosku, ponieważ, jak wyraźnie pokaże komentarz, odstępstwo, od którego święty pisarz stara się odwieść swoich czytelników, polegało na powrocie nie do pogaństwa, jak twierdzili niektórzy XIX-wieczni egzegeci, lecz do judaizmu. 3. Autor opiera swoją argumentację na tekstach biblijnych: zakłada zatem, że jego czytelnicy byli gruntownie zaznajomieni z pismami Starego Testamentu; nie dotyczyło to jednak pogan z pochodzenia. 4. Ta sama uwaga dotyczy częstego odwoływania się autora do historii, instytucji i zwyczajów żydowskich (zob. w szczególności 4,15 i nast.; 6,2; 9,10.13; 10,22.23.26; 11,1 i nast.; 13,9 itd.). Tylko czytelnicy zaznajomieni z judaizmem mogli być świadomi tych licznych szczegółów i rozumieć te powtarzające się aluzje. Taka argumentacja byłaby trudno dostępna dla pogan. Co więcej, w 1,1-2 wyraźnie stwierdzono, że adresaci mieli Izraelitów za przodków; w 2,16 są oni nazywani potomkami Abrahama; w rozdziale 12, 1 znajdują się w bliskim i bezpośrednim kontakcie z «obłokiem świadków», czyli z bohaterami wiary ze Starego Testamentu wymienionymi w rozdziale 11. Krótko mówiąc, wszystko wskazuje na to, że adresatami listu byli «osoby z wykształceniem żydowskim». Zobacz także następujące fragmenty: 2, 1-2; 3, 2; 6, 6; 10, 28-29; 12, 18-22, 24; 13, 14 itd. 

Możemy jednak jeszcze dokładniej określić, kim byli «Hebrajczycy», do których skierowany był ten godny podziwu list. Zgodnie z tradycyjną opinią, która jest bardzo zgodna z treścią listu, należy ich szukać w Palestynie, a zwłaszcza w Jerozolimie i jej okolicach. 

1. Na tych stronach nie znajdujemy najmniejszego śladu współistnienia nawróconych pogan z chrześcijanami pochodzenia żydowskiego; chrześcijaństwo, do którego odnosi się autor, wydaje się być złożone wyłącznie z Żydów; jednakże nie znaleziono go poza Palestyną. Euzebiusz, l.c., 4, 5, twierdzi, że wie na pewno, iż aż do czasu powstania żydowskiego pod wodzą Hadriana w II wieku, społeczność chrześcijańska w Jerozolimie składała się wyłącznie z ’Hebrajczyków«. Zobacz także Homilie Klementyny, 11, 35. 

2° Tylko tam, a szczególnie w Jerozolimie, teokracja, tak dobrze opisana w liście, żyła jeszcze niemal w całej swojej sile i wspaniałości.

3° List ukazuje nam odbiorców pozostających w bliskich, nieustannych, osobistych związkach z ceremoniami żydowskiego kultu, ofiarami, oczyszczeniami itp.

4. Ucisk i prześladowania, którym byli poddawani (por. 10, 32-34; 12, 4 i n.; 13, 3), nie mają nic wspólnego z tymi, które później wybuchły przeciwko nim. Chrześcijanie, zarówno w Rzymie, jak i w całym imperium, i które w innym przypadku były straszne; to właśnie te cierpienia przeżyli nawróceni Żydzi ze strony swoich rodaków, którzy pozostali niewierzący.

5. To, co powiedziano o ich przywódcach, którzy wcześniej zginęli za wiarę (13,7), o ich nawróceniu, które miało miejsce jakiś czas temu (5,12 i nast.; 10,32), o ich znakomitej przeszłości (6,19 i nast.; 10,32-34), prowadzi nas do tego samego wniosku. Nie ma zatem wystarczających podstaw, by przypuszczać w XIX wieku, że list został napisany do żydowskich chrześcijan w Rzymie lub Aleksandrii.

Należy również zauważyć, że List do Hebrajczyków zakłada istnienie bardzo odrębnego, bardzo konkretnego chrześcijaństwa, z jego przywódcami i miejscami spotkań (por. 10,25; 13,7.17.24). Autor, który już wśród nich mieszkał, zamierza ich wkrótce odwiedzić (por. 13,19.23). Wynika z tego, że niekiedy błędnie twierdzono, iż list był adresowany do «rozproszonych wspólnot Judei», a nawet, bardziej ogólnie, do «grupy Kościołów pochodzenia żydowskiego». Tym bardziej należy zatem odrzucić opinię niektórych XIX-wiecznych egzegetów, według których adresatami listu byli poganie, a nie Żydzi. To nic innego jak bezpodstawny paradoks. Cały list, jak również tradycja, obalają to zuchwałe twierdzenie. Co więcej, jego nieliczni autorzy nie mogą się zgodzić co do tego, do której konkretnej wspólnoty chrześcijańskiej był adresowany.

4° Oryginalny język. — Według Klemensa Aleksandryjskiego (patrz Euzebiusz, Historia Kościoła, 6, 14), List do Hebrajczyków został napisany po hebrajsku (ἑϐραΐϰῇ φωνῇ), czyli w języku aramejskim, którym posługiwano się w Jerozolimie i Palestynie w I wieku n.e. Pogląd ten był niemal jednomyślnie akceptowany w starożytności, a autorytet Euzebiusza (Historia Kościoła 3, 38), świętego Hieronima («Hebrajczyk, który pisał po hebrajsku do Hebrajczyków, doskonale opanował swój język ojczysty. Lecz to, co zostało napisane elokwentnie po hebrajsku, zostało oddane po grecku z jeszcze większą elokwencją»), itd., znacząco przyczyniły się do jego powszechnego przyjęcia przez wieki. Jednakże wybitny uczeń Klemensa Aleksandryjskiego, Orygenes, porzucił opinię swego mistrza w tej kwestii, po uważnym przestudiowaniu listu, który przekonał go, że brakowało mu charakterystycznych cech (τὸ ἰδιώτιϰον) stylu świętego Pawła; z czego wywnioskował, że ktoś inny, niewątpliwie uczeń wielkiego apostoła, nadał myślom Pawła ich zewnętrzną formę. Według niego, oryginalnym językiem byłby zatem grecki, a nie hebrajski. W XIX wieku zaczęto przyjmować podobne stanowisko i większość egzegetów, bez względu na przynależność partyjną (wśród katolików możemy wymienić panów Kaulena, van Steenkiste'a, Fouarda, B. Schæfera, ojca Cornely'ego itd.), przyznawała, że List do Hebrajczyków został napisany po grecku, podobnie jak wszystkie pozostałe księgi Nowego Testamentu, z wyjątkiem pierwszej Ewangelii.

Jest to w istocie najbardziej prawdopodobna hipoteza. Tekst grecki ma rzeczywiście taką naturę (zobacz, co zostanie powiedziane poniżej o stylu), że zdaje się wykluczać jakiekolwiek przypuszczenie o istnieniu oryginalnego tekstu hebrajskiego. Nic w nim nie zdradza tłumacza; wręcz przeciwnie, «wyraźnie nosi on spontaniczne piętno». Znajduje się w nim bardzo niewiele hebraizmów (na przykład 1,3; 5,7; 9,5 itd.); można odnieść wrażenie, że autor myślał po grecku, a nie po hebrajsku. Co więcej, cytaty ze Starego Testamentu zawsze pochodzą z Septuaginty: to dodatkowo potwierdza hipotezę o greckim oryginale. Niektóre aliteracje lub paronomazy (na przykład: 5, 8: ἔμαθεν ἀφʹ ᾧν ἔπαθεν; 10, 38-39, ὑποστείληται, ὑποστολῆς; 13, 14, μένουσαν, μέλλουσαν; patrz także 1, 1, 2, 10; 9, 28 itd.) jest tylko tłumaczeniem.

Oto kilka szczegółów, które uznaje się za rozstrzygające i rozstrzygające. W wersetach 9, 5 i 16 autor kolejno nadaje słowu διαθήϰη dwa różne znaczenia (przymierze i testament). Jednak odpowiadające mu hebrajskie słowo, b^miśmiech, zawiera tylko pierwszą wersję: z czego wynika, że oryginalny tekst tego fragmentu z trudem mógł być hebrajski. Ten sam wniosek można wyciągnąć z argumentacji przedstawionej w 10, 5 i nast. na temat Psalmu 39, 7-8: jest on zgodny z wersją Septuaginty. Zobacz także następujące fragmenty: 1, 6-7; 2, 5-8; 6, 1; 9, 2 i nast.; 10, 37; 12, 5 i nast., 26 i 2.

Chociaż adresatami byli „Hebrajczycy” z Jerozolimy i Palestyny, których językiem ojczystym był aramejski, z pewnością rozumieli grekę i nie można w tej kwestii wnosić poważnych zastrzeżeń. To również po grecku Święty Jakub Napisał swój list adresowany „do dwunastu pokoleń”. Por. Jakub 1:1.

5. Jak już wspomnieliśmy, styl Jest on naprawdę niezwykły pod każdym względem i tak czysty, że żadna inna część Nowego Testamentu nie może się równać z naszym listem pod tym względem. Zachował się w doskonałym stanie. Co prawda, nie posługuje się greką klasyczną, lecz judeo-helleńskim językiem Septuaginty i Nowego Testamentu; jednakże, pomijając to zastrzeżenie, styl Listu do Hebrajczyków jest zdumiewająco bogaty i wyjątkowo elegancki.

Jeśli chodzi o słownictwo, czyli materiał językowy, ilość użytych słów jest niezwykła. List zawiera liczne wyrażenia, które nie pojawiają się nigdzie indziej w Nowym Testamencie (naliczono ich aż sto czterdzieści), ani w Septuagincie, ani nawet w literaturze greckiej, co czyni go prawdziwie odrębną dziedziną filologiczną. Fakt ten sugeruje, że autor biegle władał greką. Używa on czasowników złożonych częściej niż którykolwiek inny pisarz Nowego Testamentu; lubi czasowniki w ιζειν (około czternastu; np. ἀναϰαινίζειν, πρίζειν itp.), rzeczowniki w σις (m.in. ἀθέτησις, αἴνεσις, ὑπόστασις: około piętnastu); ὅθεν to jego ulubiona koniunkcja.

Ale jego zręczne zestawienie słów przyciąga jeszcze większą uwagę. Zarówno wśród badaczy literatury, jak i egzegetów, jest tylko jeden głos, który chwali jego pięknie zaokrąglone zdania (zauważ w szczególności fragmenty 1, 1-3; 2, 2-4; 5, 1-6; 6, 16-20; 7, 26-28; 10, 19-25; 12, 1-2, 18-24 itd.), wykwintną sztukę, z jaką nadaje każdemu słowu jego właściwe miejsce, jego zawsze dobrze dobrane epitety, doskonały rytm jego zdań, jego użycie dźwięcznych wyrażeń oraz jego spokojne i majestatyczne wzmocnienia. Wszystko w jego stylu jest starannie skonstruowane i zrównoważone, bez niczego, co kiedykolwiek byłoby zepsute przez zbyt oczywistą tendencję do tworzenia efektu. Wszędzie wyczuwa się wprawnego pisarza, który z góry wiedział, co chce powiedzieć i któremu zawsze udawało się to dobrze wyrazić. Jego obrazy są liczne i dramatyczne, patrz w szczególności 2, 1; 4, 12; 6, 7-8, 19; 10, 20; 11, 13; 12, 1.

6. Pytanie dotyczące’autor było przedmiotem wielu debat w historii. Będziemy kolejno analizować tradycję kościelną i sam list w tej sprawie.

1. Najstarsze świadectwa pochodzą od św. Pantena i Klemensa Aleksandryjskiego (zob. Euzebiusz, Historia Kościoła, 6, 14. Klemens Aleksandryjski, Stromata, cytuje List do Hebrajczyków 5,12, z następującą formułą wstępną: «Paweł napisał do Hebrajczyków»), który uważał to za bezpośrednie dzieło św. Pawła. Orygenes potwierdza (w Euzebiuszu, LC., 6.25. On również wprowadza kilka fragmentów Listu do Hebrajczyków formułami, które otwarcie przypisują jego napisanie św. Pawłowi, stwierdzając, że «nie na próżno starożytni (οἱ ἀρχαῖοι ἄνδρες, wyrażenie, które ewidentnie odnosi się do pierwszych pokoleń chrześcijańskich) przekazali go jako pochodzący od Pawła». To świadectwo Orygenesa jest tym cenniejsze, że konsekwentnie wspomina on w innych miejscach o wątpliwościach, jakie istniały tu i ówdzie co do Pawłowego pochodzenia listu. Słynni biskupi Aleksandrii: Dionizy, Piotr, Aleksander, św. Atanazy i św. Cyryl (Festiwal Ep. «Od apostoła Pawła pochodzi czternaście listów: ... dwa do Tesaloniczan i jeden do Hebrajczyków.»), sobór zwołany w 264 r. przeciwko Pawłowi z Samosaty, historykowi Euzebiuszowi (Historia Kościoła, (2, 17 itd.), Teofil Antiocheński, święty Cyryl Jerozolimski, Jakub z Nisibis, święty Efrem, święty Epifaniusz, święty Grzegorz z Nazjanzu, święty Grzegorz z Nyssy, święty Jan Chryzostom i inni nie wahają się uważać świętego Pawła za autora naszego listu. Jak widać, wszystkie te wielkie imiona podsumowują tradycję różnych Kościołów Wschodnich: bardzo starożytną, bardzo trwałą i bardzo wyraźną.

Na Zachodzie początkowo nie panowała jednomyślność w tej kwestii. Zatem, według Euzebiusza (Miejscowość. ), rzymski kapłan Gajusz nie umieściłby Listu do Hebrajczyków wśród pism św. Pawła. Tertulian (O skromności., 20) idzie dalej i przypisuje to bezpośrednio świętemu Barnabie. Święty Cyprian ( Adwokat Sędzia., (1, 20) wymienia tylko siedem Kościołów, do których Apostoł Narodów miał pisać, i wśród nich nie wymienia Kościoła «Hebrajczyków». Stopniowo jednak, zwłaszcza w następstwie arianizmu, św. Paweł zaczął być uznawany, zarówno w Kościele Zachodnim, jak i Wschodnim, za autora Listu do Hebrajczyków. Święty Hilary z Poitiers (Z Trójcy., 4, 10 itd.), Lucyfer z Cagliari, święty Ambroży, Rufin, święty Hieronim i Święty Augustyn (Ci dwaj uczeni doktorzy często wskazywali na wątpliwości, jakie istniały w Kościele łacińskim, ale woleli podążać, jak to mówią, za „autorytetem starożytnych autorów”. Zobacz św. Hieronim, ad Dardan., odc. 129, 3; ; z Vir. ill., 5, itd.; Święty Augustyn, z Civit. Dei, 16, 22 ; Enchir., 8, itd.; Rufin, Symbol Apostolski., 37), sobory w Hipponie («Apostoł Paweł napisał trzynaście listów. I, od tego samego autora, jeden do Hebrajczyków») (w 393 r.), w Kartaginie (397 i 419 r.), w Rzymie (w 494 r.), świadczą o tej wierze, a także, gdzie ma to zastosowanie, o wahaniach ich współczesnych w tej kwestii.

Z tego wszystkiego jasno wynika, że w Kościele pierwotnym św. Paweł był początkowo powszechnie, a następnie jednomyślnie, uważany za autora Listu do Hebrajczyków, przynajmniej w najszerszym znaczeniu tego terminu. Powrócimy później do niuansów, z którymi zrodziło się to przekonanie, i do wniosków, jakie należy z niego wyciągnąć. Jest to w rzeczywistości pogląd katolicki, od którego byłoby nierozważne odchodzenie: W szerokim znaczeniu, o którym mówimy, słowo Estiusza, Prolog w Listach do Hebrajczyków, Stwierdzenie: «Zgadzam się z wykładnią w Paryżu… byłoby pochopne zaprzeczać, że List do Hebrajczyków został napisany przez św. Pawła» nic nie straciło na aktualności. W rzeczywistości dopiero po Lutrze i Kalwinie pogląd ten zaczął być odrzucany, początkowo dość powoli. W XIX wieku kilku protestanckich egzegetów potwierdziło jednak Pawłowe pochodzenie samego listu, nawet w najściślejszym sensie.

2. Jeśli przyjrzymy się samemu listowi w tej kwestii, znajdziemy w nim trzy rodzaje odpowiedzi, które polegają albo na aluzjach biograficznych, albo na nauczanej doktrynie, albo na formie zewnętrznej. W tych trzech aspektach w pełni potwierdza on starożytną tradycję.

a) Choć List do Hebrajczyków jest dla nas anonimowy, nie był nim dla jego adresatów, którzy, według różnych fragmentów (por. 13,19.25 itd.), znali autora bardzo dobrze. Co więcej, list ujawnia nam to dość wyraźnie: z jego sposobu mówienia w różnych miejscach (1,2: „przemówił do nas”; 12,1 itd.), a także z jego niezwykłej znajomości ksiąg Starego Testamentu, historii i spraw żydowskich, wynika, że sam z urodzenia należał do narodu teokratycznego. Jak widać, te dwa szczegóły pasują do świętego Pawła. Fragment z 13,19, w którym autor prosi swoich korespondentów o modlitwy, aby mógł do nich szybko wrócić, również przywodzi na myśl wielkiego apostoła, który lubił angażować Kościoły, z którymi utrzymywał kontakt, swoją osobą i swoimi dziełami. Ten sam wniosek można wyciągnąć z 13,23, gdzie autor wspomina Tymoteusza jako swojego towarzysza podróży (por. Dzieje Apostolskie 16,1 i nast.; Flp 2,23 itd.). Doksologia 13,20-21 i końcowe pozdrowienie 13,23-25 również silnie nawiązują do św. Pawła. Fragment 2,3 był często cytowany, ponieważ zakładał, że autor należał do drugiego pokolenia chrześcijan i nie mógł być św. Pawłem; jednak w tym tekście zaimek „my” odnosi się przede wszystkim do czytelników, wśród których autor świętych listów umiejscawia siebie jako jedność moralną z nimi.

b) Jeśli chodzi o doktrynę zawartą w liście, nic nie jest bardziej trafne niż refleksja Orygenesa na ten temat (w Euzebiuszu, Historia Kościoła, (6:25, 13. Zobacz także 6:25, 12): Τὰ μὲν νοήματα τοῦ ἀποστόλου ἐστίν, «Oto myśli apostoła». Jak napisał kiedyś protestancki egzegeta: «Porównanie treści listu z ideami wyrażonymi w pismach uznawanych (przez wszystkich) za pochodzące od św. Pawła pokazuje z całą pewnością, że nauka zawarta w Liście do Hebrajczyków jest całkowicie Pawłowa». Jest to absolutna prawda, zarówno w ogólności, jak i w szczegółach.

Ogólnie rzecz biorąc, zauważyliśmy już, że poruszany tu temat jest zasadniczo taki sam, jak w listach do Rzymian i Galatów. W Liście do Hebrajczyków, podobnie jak w całym ustnym i pisemnym przepowiadaniu św. Pawła (por. 1 Kor 1,23; 2 Kor 1,19 itd.), wszystko skupia się wokół naszego Pana Jezusa Chrystusa, wszystko jest powiązane z Jego boską osobą jako z centrum. W listach Apostoła Narodów, podobnie jak w tym, cały Stary Testament jest typem Jezusa i Jego Kościoła (zob. Rzymian 5, 14; 10, 6-7; 1 Koryntian 5, 7; 9, 9 i nast.; 10, 1 i nast.; 2 Koryntian 3, 13-18; Galatów 3, 18-24; 4, 21-31). 

Również w szczegółach doktryna jest z pewnością ta sama. Po obu stronach słowo Boże jest ostrym mieczem (Hbr 4,12; por. Ef 6,17); w kwestiach religijnych są zarówno początkujący, karmieni mlekiem, jak i dojrzali, którzy potrzebują bardziej treściwego pożywienia (Hbr 5,13-14; por. 1 Koryntian 3, 1-2; 14, 20 itd.); świat obecny przeciwstawiony jest światu przyszłemu (Hbr 6, 5 i 9, 9; por. Ef 1, 21), ziemski świat niebiańskiemu (Hbr 6, 4; 9, 1 itd.; por. Ef 1, 10), cień rzeczywistości (Hbr 8, 5 i 10, 1; por. 1 Kor 2, 17) itd. Przede wszystkim zauważa się uderzającą tożsamość danych chrystologicznych. Relacja Chrystusa z Bogiem i ze światem (Hbr 1, 2 i nast.; por. Rzymian 1136; 1 Koryntian 8:6; Kolosan 116), dobrowolne upokorzenie Syna Bożego przez Wcielenie (Hbr 2,9nn.; 5,7-9; por. Flp 2,7-8; Gal 4,4 itd.), Jego wywyższenie jako człowieka ponad aniołów (Hbr 2,7nn.; 10,12; por. Ef 1,20-21; Flp 2,9), Jego triumf nad śmiercią i diabłem (Hbr 2,14; por. Kol 2,15; 1 Kor 15,54nn.; 2 Tm 1,10), zbawienie, które wysłużył dla wszystkich ludzi (Hbr 9,15; 5,9 itd.), Jego stan ofiary i pośrednio Jego kapłaństwo (por. Ef 5,2; Galatów 2, 20, itd.), kontynuacja jego działalności w niebie (Hebrajczyków 8:1-3; 9:24; por. Rzymian 8, 34 ; 1 Koryntian 12, 9-10 itd.), tożsamość jego nauczania z nauką apostołów (Hbr 2, 3; por. List do Efezjan 2(20): Te i wiele innych punktów dogmatycznych jest przedstawianych w ten sam sposób przez obie strony. Z doktrynalnego punktu widzenia harmonia jest zatem bardzo realna. Brak w Liście do Hebrajczyków pewnych teorii uważanych za „specyficznie Pawłowe” – na przykład usprawiedliwienia samą wiarą, a nie z uczynków Prawa; powołania samych pogan do chrześcijaństwo, zmartwychwstanie Zbawiciela. Istotnie, poza faktem, że list porusza pierwszy i trzeci z tych punktów (por. 5,9; 10,38 itd.), czyż autor, aby wierzyć w autentyczność jego pism, musi zawsze powtarzać wszystkie swoje główne myśli? Nie sposób tego rozsądnie wymagać. W rzeczywistości w Liście do Hebrajczyków nie ma niczego, absolutnie niczego, co przeczyłoby nauczaniu św. Pawła.

c) Pod względem formy nie jest to to samo, co już rozpoznali Klemens Aleksandryjski, Orygenes i św. Hieronim (św. Hieronim zauważa, z Vir. Ill., 5. «Dysonans stylu i wypowiedzi». Styl przede wszystkim się różni: jest tu bardziej obfity, bardziej zrównoważony (a także poprawny) niż styl apostoła; jednakże brakuje mu tego samego impetu, swobodnego, nierównego, zawieszonego lub pospiesznego przepływu, napędzanego oddechem chwili. Zauważono również, że zazwyczaj św. Paweł nie rozwija swoich porównań i paraleli w szczegółach (zob. w szczególności Ga 4,1 nn.); wręcz przeciwnie, w Liście do Hebrajczyków paralela przeprowadzona między kapłaństwem lewickim a kapłaństwem Chrystusa (8,1 nn.) jest kompletna i skrupulatna. Długie wyliczenie bohaterów wiary (11,1 nn.) również nie ma odpowiednika w innych pismach apostoła do pogan. Zauważyliśmy również niuanse, które istnieją po obu stronach w użyciu świętego imienia Jezusa: św. Paweł prawie zawsze dodaje tytuły Chrystusa lub Pana; Autor Listu do Hebrajczyków często pisze go sam, bez epitetu (por. Hbr 2,9; 3,1; 6,20; 7,21.22; 10,19; 12,2.24 itd.). Brak typowego wstępu listownego, niemal ciągłe mieszanie dogmatycznego wykładu z moralnym napomnieniem, również powinno zwrócić naszą uwagę, ponieważ jest sprzeczne ze zwykłym stylem św. Pawła. To samo dotyczy cytatów ze Starego Testamentu, niezmiennie zaczerpniętych tutaj z Septuaginty, podczas gdy w innych listach apostoła pojawiają się one niekiedy według tej samej wersji, niekiedy z hebrajskiego. Formuły wprowadzające je również często się różnią.

Słusznie zatem zauważono, że wyjątkowy charakter tego listu pod względem stylu (i formy zewnętrznej) zmusza nas do porzucenia opinii, jakoby Paweł napisał go w jednym posiedzeniu. Nie chodzi o to, że poza wskazanymi przez nas różnicami w formie, nie ma również znacznych podobieństw między tymi dwiema kategoriami pism; sporządzono długie listy identycznych wyrażeń lub konstrukcji występujących w obu i jest pewne, że tych zbieżności trudno przypisać przypadkowi. Są one jednak o wiele bardziej uderzające i wystarczają, by uzasadnić opinię Orygenesa, św. Hieronima i licznych autorów katolickich, którzy podążali za tymi dwoma uczonymi egzegetami. Przyjmujemy za całkowicie prawdopodobne, że jeśli św. Paweł rzeczywiście ma być uważany za autora Listu do Hebrajczyków, to nie w taki sam sposób, jak w przypadku innych jego pism. To on wymyślił projekt i plan; następnie powierzył jednemu ze swoich przyjaciół zadanie napisania go, opierając się na pomysłach, które sam dostarczył. Właśnie to mówił św. Hieronim., LC. «Ułożył i ozdobił wypowiedzi Świętego Pawła własnymi sformułowaniami». Następnie przyjął te sformułowania jako własne, dzięki czemu można powiedzieć, że rzeczywiście należą do niego. To wyjaśnia, dlaczego ten list wykazuje zarówno tyle podobieństw, jak i tyle różnic w stosunku do jego pozostałych listów.

Któremu z przyjaciół lub uczniów apostoła powierzono to zadanie? W tym względzie nadal aktualne pozostaje słynne powiedzenie Orygenesa: Tylko Bóg zna prawdę w tej sprawie (L. v. ). Nic więcej, co można powiedzieć, nie może przekroczyć granic hipotezy. Starożytni wspominali św. Łukasza (Klemens Aleksandryjski, u Euzebiusza, Historia Kościoła, 6, 14), Święty Barnaba (Tertulian, Pudic., 20), zwłaszcza papież Święty Klemens (patrz Orygenes w Euzebiuszu, l.c., 6, 25; Święty Hieronim, z Wir. chory., 5 i 15; Filastriusz, Lib. de Haer., ok. 89)do którego w czasach nowożytnych dołączono św. Marka i Sylasa (por. Dzieje Apostolskie 15, 22 itd.), a zwłaszcza Apollos (por. Dzieje Apostolskie 18, 24 i nast.). Współcześni komentatorzy i krytycy przyjmują jedną z tych nazw, z jedną bardzo istotną różnicą: większość autorów protestanckich i wszyscy egzegeci racjonalistyczni widzą autora właściwego tam, gdzie katolicy mówią o zwykłym redaktorze. Z największym prawdopodobieństwem wydaje nam się, że chodzi o św. Klemensa; ale jest to tylko prawdopodobieństwo i kwestię redaktora musimy pozostawić otwartą.

7° Data i miejsce powstania utworu można ustalić z rozsądną pewnością, opierając się na powyższych rozważaniach. Odnośnie pierwszego punktu, List do Hebrajczyków musiał zostać napisany przed zniszczeniem Jerozolimy i Świątyni Żydowskiej przez Rzymian (70 r. n.e.). Autor zamierza wręcz ostrzec czytelników przed poważnym niebezpieczeństwem, jakie groziło im w związku z powrotem do judaizmu. Teraz, po upadku państwa żydowskiego, to niebezpieczeństwo praktycznie nie istniało. Chrześcijanie Jerozolimy i Palestyny, którzy, przeciwnie, dostrzegliby w tym strasznym wydarzeniu przepowiedzianym przez naszego Pana Jezusa Chrystusa (zob. Mt 24,1 i nast.) uderzające potwierdzenie swojej wiary. Jak słusznie zauważono, nawet jeśli list został napisany dopiero po zniszczeniu Jerozolimy, autor dysponował w tej właśnie katastrofie znacznie bardziej przekonującym argumentem niż jakikolwiek inny, aby udowodnić swoją tezę. Dlaczego go nie wykorzystał? Na przykład, gdy stwierdza w 7,12 i nast., że zniesienie kapłaństwa lewickiego pociągało za sobą zniesienie całego Prawa Mojżeszowego, to samo wydarzenie wymownie rozwinęło jego tezę. Zobacz także 8,13 i 10,25, gdzie wyraźnie zapowiada rychły koniec Starego Przymierza; użyłby bardziej dobitnego języka, gdyby nastąpiło to jakiś czas wcześniej.

Co więcej, list zakłada, że judaizm nadal istniał, z jego kultem, ofiarami i wszystkimi jego błyszczącymi zewnętrznymi atrybutami, które wywierały uwodzicielski wpływ na Żydów, którzy stali się chrześcijanami (zob. zwłaszcza 7:5; 8:3-4; 9:6-7; 9:25; 10:1-2:11; 13:10 itd.). Zakłada również, że ci Żydzi musieli cierpieć z rąk swoich byłych współwyznawców. Jednakże te dwa fakty nie są zgodne z datą po 70 r. n.e. Dlatego większość egzegetów, niezależnie od ich szkoły myślenia, zgadza się, że list został napisany między 63 a 67 r. n.e. Prawdopodobnie pod koniec 63 r. n.e. lub na początku 64 r. n.e., pod koniec swojego pierwszego uwięzienia w Rzymie lub po powrocie z wolności, Paweł napisał do Hebrajczyków. Właśnie w tym czasie Tymoteusz był z nim, jak przypuszczam na końcu listu (13, 23. Por. Flp 1, 1; Kolosan 1, 1 ; Filemon 1).

Według 13:24 (zob. komentarz), miejscem powstania listu była zazwyczaj Italia. Słowa «Napisano w Rzymie», kończące list w słynnym rękopisie aleksandryjskim, oraz analogiczne zakończenie syryjskiej Peszitty («Koniec listu do Hebrajczyków, napisanego z Italii, z Rzymu») dostarczają nam cennych i bardzo starożytnych informacji, które w połączeniu ze świadectwem kilku greckich Ojców (zwłaszcza św. Jana Chryzostoma, Proem. in ep. ad Hebreux), prezentuje wszystkie gwarancje poważnej i autentycznej tradycji.

8° Kanoniczność jest, jak wiadomo, całkowicie niezależny od kwestii autorstwa, tak że nawet gdyby jakimś niemożliwym zbiegiem okoliczności udało się wykazać, że List do Hebrajczyków nie jest w żadnym sensie autorstwa św. Pawła, lecz że jego autorem był chrześcijanin z drugiej połowy I wieku, nie dowodziłoby to w żaden sposób, że nie jest on częścią Pisma Świętego. Jak napisał jakiś czas temu uczony protestancki egzegeta, oficjalnie klasyfikując nasz list wśród ksiąg natchnionych, Sobór Trydencki (a po nim Sobór) Watykan I) „jedynie potwierdziło to, co od dawna było ustalonym faktem w Kościele”. 

Dokumenty, które przetrwały do naszych czasów, dowodzą, że w różnych Kościołach wschodnich od końca II wieku, a także od końca IV wieku w Kościele zachodnim, panowała jednomyślność w tej kwestii. Ten ostatni, co prawda, utrzymywał się aż do czasów św. Hieronima i… Święty AugustynPojawiły się pewne istotne, ale czysto negatywne, wahania: list nie został ani odrzucony, ani potępiony, po prostu nie został włączony do kanonu. Wpływ dwóch wielkich doktorów, których nazwiska właśnie wymieniliśmy, w znacznym stopniu przyczynił się do rozwiania tych wątpliwości. Język świętego Hieronima jest interesujący w tym względzie. Jego osobista opinia jest bardzo jasna; bez wahania akceptuje on kanoniczność listu. 

«Otrzymaliśmy ten list zgodnie z autorytetem starożytnych autorów».Odcinek. 129 r. n.e. (Dardan). Mówiąc o swoich rodakach, wyraża zastrzeżenia: «Wśród Latynów wielu wątpi, czy to rzeczywiście pochodzi od św. Pawła» (w. Mat. 26); «Wśród autorów łacińskich nie ma zwyczaju włączania go do pism kanonicznych» (Odc. 129). Jednakże «niektórzy spośród Latynów» przyjmują to, podobnie jak «wszyscy Grecy» itd. Potem nagle pisze:, W Tytuł2: „Jest to już przyjęte w pismach kościelnych”. Święty Augustyn, Civ. Dei, 16, 22, wskazuje na sprzeczności, którym list ten podlegał ze strony tradycji Kościołów Wschodnich: «Bardziej jestem pod wrażeniem autorytetu Kościołów Wschodnich, które przyjmują ten właśnie list do pism kanonicznych (De Peccator. Meritis, (1, 27, 50). W ten sposób sobory w Kartaginie i Rzymie, jak wspomniano powyżej, mogły ostatecznie rozstrzygnąć tę kwestię. Stąd znaczące świadectwo Euzebiusza, które zacytowaliśmy w naszym Ogólnym wprowadzeniu do Listów św. Pawła.

Pewne jest jednak, że w samym Rzymie, i to już na bardzo wczesnym etapie, List do Hebrajczyków był traktowany jako kanoniczny i cieszył się wielkim autorytetem. W liście do Koryntian, papież Święty Klemens cytuje go bardzo często, podobnie jak inne natchnione pisma (Euzebiusz, Historia Kościoła, 3, 38 i św. Hieronima, de Vir. ilustr.(., zwróć uwagę na ten fakt). Autor Pasterza Hermasa, który również pisał w Rzymie, czyni do niego podobne aluzje kilkakrotnie. Święty Justyn cytuje go również w swojej pierwszej apologii, również napisanej w Rzymie (Apol.( ., 1, 63). Według Euzebiusza, Historia Kościoła, W 5.26 święty Ireneusz z Lyonu wymienił ją jako księgę kanoniczną w swoich niezachowanych pismach. Tertulian mówi nam:, Pudic., 20, że w Afryce Północnej został on w swoim czasie przyjęty do kanonu świętego przez wielu chrześcijan. Te różne fakty są wymowne. Jeśli List do Hebrajczyków stopniowo tracił swój autorytet na Zachodzie, to – jak sugeruje św. Filastriusz (Haer.(89. Koniec IV wieku), z zupełnie drugorzędnego powodu: «z powodu nowacjanów». Heretycy ci twierdzili, podobnie jak montaniści, że pewne ciężkie grzechy nie mogą być odpuszczone; ponieważ niektóre fragmenty naszego listu, między innymi 6, 4 i następne, zdawały się potwierdzać ich błędne nauczanie, przestał być czytany na publicznych zgromadzeniach i stopniowo zapadła na niego cisza, aż do wspomnianej zmiany poglądów. Święty Filastriusz jednak ostrożnie dodaje, że «obecnie czyta się go w kościołach łacińskich». Dlatego nawet na Zachodzie zawsze miał on mniej lub bardziej znaczną liczbę zwolenników. 

Na podstawie tych wszystkich faktów możemy stwierdzić, że kanoniczność i natchnienie Listu do Hebrajczyków są całkowicie bezdyskusyjne.

9° Komentarze katolickie. — Do listy autorów, którzy objaśnili wszystkie listy św. Pawła, należy dodać: F. Riberę, Commentarii w liście do Hebrajczyków, Salamanka, 1598; L. de Tena, Komunikator i spory w liście do Hebrajczyków, Toledo, 1611.

List do Hebrajczyków 1

¹ Bóg wielokrotnie i na różne sposoby przemawiał do naszych przodków za pośrednictwem Proroków, ² w tych ostatnich dniach przemówił do nas przez Syna, którego ustanowił dziedzicem wszystkiego i za pośrednictwem którego także wszechświat stworzył. ³ Ten Syn, który jest odblaskiem Jego chwały, dokładnym odbiciem Jego istoty i który podtrzymuje wszystko swoim potężnym słowem, po oczyszczeniu nas z naszych grzechów zasiadł po prawicy Majestatu w najwyższych niebiosach, ⁴ tym bardziej, że aniołowieże imię, które on posiada, jest wspanialsze od ich imienia. ⁵ Do którego z aniołów Bóg kiedykolwiek powiedział: «Jesteś moim Synem, dziś Cię zrodziłem»? Albo: «Będę jego Ojcem, a on będzie moim Synem»? ⁶ A gdy przywraca Pierworodnego na świat, mówi: „Niech wszyscy aniołowie „Oni czczą Boga”. ⁷ Co więcej, o aniołach powiedziano: «Ten, który ze swoich aniołów czyni wiatry, a ze swoich sług płomień ognia»,» ⁸ Rzekł do Syna: «Tron Twój, Boże, trwa na wieki wieków, berło Twego królestwa jest berłem sprawiedliwości. ⁹ Umiłowałeś sprawiedliwość, a znienawidziłeś nieprawość, dlatego namaścił cię, Boże, twój Bóg olejkiem wesela bardziej niż wszystkich twoich towarzyszy.» ¹⁰ I znowu: «To Ty, Panie, na początku założyłeś fundamenty ziemi, a niebiosa są dziełem rąk Twoich, ¹¹ Oni zginą, ale Ty pozostaniesz; wszyscy się zestarzeją jak szata., ¹² Jak płaszcz je zwiniesz i zmienisz, a ty pozostaniesz ten sam i twoje lata się nie skończą.» ¹³ A do którego z aniołów kiedykolwiek powiedział: «Siądź po mojej prawicy, aż uczynię twoich wrogów podnóżkiem dla twoich stóp»? ¹⁴ Czyż nie są oni wszyscy duchami służącymi Bogu, posłanymi jako słudzy dla dobra tych, którzy mają otrzymać dziedzictwo zbawienia?

List do Hebrajczyków 2

¹ Dlatego musimy zwracać większą uwagę na to, co usłyszeliśmy, abyśmy nie zostali zwiedzeni. ² Jeśli bowiem słowo wypowiedziane przez aniołów już odniosło skutek i jeśli wszelkie przestępstwo i nieposłuszeństwo spotkało się ze sprawiedliwą karą, ³ Jakże moglibyśmy uniknąć, jeśli zaniedbalibyśmy tak zbawienną nowinę, która, pierwotnie ogłoszona przez Pana, z pewnością została nam przekazana przez tych, którzy ją od Niego usłyszeli?, ⁴ Bóg potwierdzał ich świadectwo znakami, cudami i wszelkiego rodzaju znakami nadzwyczajnymi, a także darami Ducha Świętego, udzielanymi według Jego woli? ⁵ Rzeczywiście, nie aniołom Bóg poddał przyszły świat, o którym mówimy. ⁶ Ktoś gdzieś napisał też takie świadectwo: «Czym jest człowiek, że o nim pamiętasz, i syn człowieczy, że się nim zajmujesz?” ⁷ Uczyniłeś go na krótko mniejszym od aniołów, chwałą i czcią go ukoronowałeś, ustanowiłeś go nad dziełami rąk swoich, ⁸ Poddałeś wszystko pod jego stopy». W istocie, poddając mu wszystko, Bóg nie pozostawił niczego, co nie byłoby mu poddane. Obecnie jednak nie widzimy, aby wszystko było mu poddane. ⁹ Ale widzimy Jezusa, który «na krótko stał się mniejszym od aniołów», ukoronowanego chwałą i czcią za śmierć, którą wycierpiał, aby z łaski Bożej zakosztował śmierci za każdego. ¹⁰ Zaiste przystoi Temu, dla którego i przez którego wszystko istnieje, aby mając doprowadzić wielu synów do chwały, przez cierpienia wyniósł do najwyższego stopnia doskonałości głowę, która prowadziła ich do zbawienia. ¹¹ Bo Ten, który uświęca, i ci, którzy są uświęcani, wszyscy są z jednego. Dlatego Jezus Chrystus nie wstydzi się nazywać ich braćmi, ¹² gdy powiedział: «Będę głosił imię Twoje braciom moim, będę Cię wychwalał wpośród zgromadzenia».» ¹³ I znowu: «Pokładam w Nim ufność». I znowu: «Oto ja i dzieci, które dał mi Bóg».» ¹⁴ Ponieważ dzieci stały się współuczestnikami krwi i ciała, więc i On stał się ich współuczestnikiem, aby przez swoją śmierć złamać władzę tego, który miał władzę nad śmiercią, to jest diabła., ¹⁵ i wyzwolić tych, których strach przed śmiercią przez całe życie trzymał w niewoli. ¹⁶ Bo nie aniołom przychodzi On z pomocą, lecz potomstwu Abrahama. ¹⁷ Dlatego musiał we wszystkim upodobnić się do swoich braci, aby mógł zostać miłosiernym arcykapłanem i wiernie wypełnić to, co jest wymagane od Boga dla przebłagania za grzechy ludu., ¹⁸ Ponieważ bowiem sam cierpiał i był uciskany, może pomagać tym, którzy są uciskani.

List do Hebrajczyków 3

¹ Dlatego też, święci bracia i siostry, którzy jesteście uczestnikami powołania niebieskiego, skupcie swoje myśli na Jezusie, apostole i arcykapłanie naszej wiary., ² który jest wierny Temu, który go ustanowił, tak jak Mojżesz był «wierny w całym swoim domu».» ³ Przewyższa bowiem godnością Mojżesza, podobnie jak ten, który zbudował dom, ma większą cześć niż sam dom. ⁴ Każdy dom jest przez kogoś budowany, a Tym, który wszystko zbudował, jest Bóg. ⁵ Chociaż Mojżesz był «wierny w całym domu Bożym» jako sługa, aby dać świadectwo temu, co miał do powiedzenia, ⁶ Chrystus był wierny jako syn, jako głowa własnego domu, a Jego domem jesteśmy my, jeśli tylko do końca zachowamy otwarte wyznanie naszej wiary i nadziei, która jest naszą chwałą. ⁷ Dlatego, jak mówi Duch Święty: «Dziś, jeśli usłyszysz głos Jego, ⁸ Nie zatwardzajcie serc waszych, jak to się stało na miejscu zwanym Sprzeciwem, w dniu kuszenia na pustyni, ⁹ gdzie wasi ojcowie wyzwali mnie, abym wystawił się na próbę, chociaż widzieli moje dzieła przez czterdzieści lat. ¹⁰ Dlatego rozgniewałem się na to pokolenie i powiedziałem: Serce ich ciągle błądzi, nie znają dróg moich. ¹¹ Dlatego przysiągłem w gniewie swoim: Nie wejdą do miejsca mego odpoczynku.» ¹² Uważajcie, bracia moi, aby w żadnym z was nie było serca złego i niewiernego, które by skłoniło go do odstąpienia od Boga żywego. ¹³ Przeciwnie, napominajcie się wzajemnie każdego dnia, dopóki trwa ten czas, który nazywamy «Dzisiaj», aby nikt z was nie uległ zatwardziałości, zwiedziony grzechem. ¹⁴ Weszliśmy bowiem w udział w Chrystusie, jeśli tylko mocno trzymamy się początku naszego istnienia w Nim, ¹⁵ Powiedziano nam również: «Dziś, jeśli głos Jego usłyszycie, nie zatwardzajcie serc waszych, jak w miejscu zwanym Sprzecznością».» ¹⁶ Kim właściwie byli ci, którzy «usłyszawszy głos Boga», zbuntowali się? Ale czyż nie byli to wszyscy ci, którzy wyszli z Egiptu pod wodzą Mojżesza? ¹⁷ A na kogo Bóg «gniewał się przez czterdzieści lat»? Czyż nie na tych, którzy zgrzeszyli, a których ciała rozrzucono po pustyni? ¹⁸ «A komuż to przysiągł, że nie wejdą do Jego odpoczynku», jeśli nie tym, którzy okazali nieposłuszeństwo? ¹⁹ Rzeczywiście widzimy, że nie mogli wejść z powodu swego nieposłuszeństwa.

List do Hebrajczyków 4

¹ Dlatego też bójmy się, dopóki obietnica «wejścia do Jego odpoczynku» jest jeszcze aktualna, aby nikt z was nie doznał rozczarowania. ² Radosna nowina bowiem była skierowana zarówno do nas, jak i do nich, lecz nie przydała się im na nic, gdyż nie była zgodna z wiarą tych, którzy ją słyszeli. ³ Wręcz przeciwnie, my, którzy wierzymy, wejdziemy do tego odpoczynku, tak jak powiedział: «Przysiągłem w gniewie moim: Nie wejdą do mojego odpoczynku». Mówi tak, chociaż Jego dzieła zostały zakończone od początku świata. ⁴ Gdzieś w odniesieniu do siódmego dnia powiedziano: «I odpoczął Bóg od wszystkich dzieł swoich w siódmym dniu».» ⁵ I tu znowu: «Nie wejdą do mego odpoczynku».» ⁶ Ponieważ niektórzy muszą wejść, a ci, którym najpierw dano obietnicę, nie weszli z powodu swego nieposłuszeństwa, ⁷ Bóg ponownie wyznacza dzień, który nazywa «dzisiaj», mówiąc Dawidowi tak długo później, jak widzieliśmy powyżej: «Dzisiaj, jeśli głos Jego usłyszycie, nie zatwardzajcie serc waszych».» ⁸ Bo jeśli Jozue Gdyby zostali wprowadzeni w „odpoczynek”, Dawid nie mówiłby potem o kolejnym dniu. ⁹ Pozostaje więc jeden dzień odpoczynku zarezerwowany dla ludu Bożego. ¹⁰ Zaiste, ten, kto wchodzi «do odpoczynku Bożego», odpoczywa także od swoich dzieł, tak jak Bóg odpoczął od swoich. ¹¹ Spieszmy się więc, by wejść do owego odpoczynku, aby nikt nie upadł, idąc za tym samym przykładem nieposłuszeństwa. ¹² Bo słowo Boże jest żywe i skuteczne, ostrzejsze niż wszelki miecz obosieczny, przenikające aż do rozdzielenia duszy i ducha, stawów i szpiku, zdolne osądzić zamiary i myśli serca. ¹³ Nic zatem w całym stworzeniu nie jest ukryte przed wzrokiem Boga, lecz wszystko jest obnażone i odsłonięte przed oczami Tego, przed którym musimy zdać sprawę. ¹⁴ Mając zatem w Jezusie, Synu Bożym, znakomitego arcykapłana, który wstąpił do niebios, trzymajmy się mocno wyznania wiary. ¹⁵ Nie takiego bowiem mamy arcykapłana, który by nie mógł współczuć naszym słabościom, lecz który by doświadczył wszystkich naszych słabości oprócz grzechu. ¹⁶ Przybliżmy się więc z ufnością do tronu łaski Bożej, abyśmy dostąpili miłosierdzia i znaleźli łaskę ku pomocy w stosownej porze.

List do Hebrajczyków 5

¹ Każdy bowiem arcykapłan wybierany jest spośród mężczyzn, aby w imieniu ludzi działał w sprawach czci Bożej, aby składał dary i ofiary za grzechy. ² Potrafi okazać wyrozumiałość tym, którzy grzeszą z powodu niewiedzy i błędu, ponieważ sam jest otoczony słabością. ³ I z powodu tej słabości musi składać ofiary za grzechy, zarówno za siebie, jak i za lud. ⁴ I nikt nie przypisuje sobie tej godności; trzeba zostać do niej powołanym przez Boga, jak Aaron. ⁵Tak więc Chrystus nie sam wstąpił do chwały najwyższego pontyfikatu, ale otrzymał ją od Tego, który powiedział do Niego: «Ty jesteś moim Synem, Ja Ciebie dziś zrodziłem», ⁶ Jak mówi także w innym miejscu: «Ty jesteś kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka».» ⁷ On to za dni swego ciała z głośnym wołaniem i płaczem zanosił gorące prośby i błagania do Tego, który mógł Go wybawić od śmierci, i został wysłuchany dzięki swej pobożności, ⁸ Choć był Synem, nauczył się przez własne cierpienia, co znaczy być posłusznym, ⁹ A teraz, gdy nadszedł jego koniec, zbawia na zawsze wszystkich, którzy go przestrzegają. ¹⁰ Bóg ustanowił Go «arcykapłanem na wzór Melchizedeka».» ¹¹ Na ten temat mielibyśmy wiele do powiedzenia i rzeczy trudne do wyjaśnienia, bo jesteś powolny w rozumieniu. ¹² Choć powinniście być już nauczycielami, potrzebujecie kogoś, kto na nowo nauczy was podstawowych zasad Słowa Bożego. Potrzebujecie mleka zamiast stałego pokarmu. ¹³ Każdy, kto pije mleko, nie jest zdolny do prawidłowego mówienia, bo jest dzieckiem. ¹⁴ Pokarm stały zaś przeznaczony jest dla ludzi dojrzałych, dla tych, których zmysły zostały wyćwiczone przez przyzwyczajenie do odróżniania dobra od zła.

List do Hebrajczyków 6

¹ Dlatego też, pomijając elementarną naukę o Chrystusie, przejdźmy do nauki doskonałej, nie odrzucając ponownie podstawowych zasad wyrzeczenia się martwych uczynków, wiary w Boga, ² doktryny ablucji, nakładania rąk, zmartwychwstanie o umarłych i o sądzie wiecznym. ³ Jeśli Bóg pozwoli, to właśnie to zrobimy. ⁴ Niemożliwe jest bowiem, aby ci, którzy raz zostali oświeceni, którzy zakosztowali daru niebieskiego i stali się uczestnikami Ducha Świętego, ⁵ którzy skosztowali łagodność słowa Bożego i cudów przyszłego świata, ⁶ i którzy upadli, aby ich odnowić po raz drugi, przywodząc ich do pokuty, oni zaś, którzy ze swej strony krzyżują Syna Bożego na nowo i wydają Go na hańbę. ⁷ Kiedy ziemia, odżywiona deszczem, który często na nią pada, rodzi trawę użyteczną dla tych, którzy ją uprawiają, cieszy się błogosławieństwem Boga. ⁸ ale jeśli wydaje jedynie ciernie i osty, uznaje się je za drzewo złej jakości, bliskie przeklęcia i ostatecznie podpalenia. ⁹ Jednakże, umiłowani, chociaż tak mówimy, mamy o was lepsze zdanie, korzystniejsze dla waszego zbawienia. ¹⁰ Bóg bowiem nie jest niesprawiedliwy, aby zapomnieć o twoich czynach i organizacja pożytku publicznego że czyniliście to dla imienia Jego, bo służyliście świętym i nadal to czynicie. ¹¹ Pragniemy, aby każdy z was okazywał tę samą gorliwość aż do końca, aby spełniły się wasze nadzieje, ¹² abyście się nie stali ospałymi, ale naśladowali tych, którzy przez wiarę i wytrwałość wchodzą do obiecanego dziedzictwa. ¹³ Ponieważ Bóg nie mógł przysiąc na nikogo większego od siebie, składając obietnicę Abrahamowi, przysiągł na samego siebie., ¹⁴ i rzekł: «Tak, pobłogosławię cię i rozmnożę».» ¹⁵ I tak się stało, że patriarcha ten, cierpliwie czekając, wszedł w posiadanie obietnicy. ¹⁶ Ludzie bowiem składają przysięgę na kogoś, kto jest od nich większy, a przysięga, będąc gwarancją, kładzie kres wszystkim ich sporom. ¹⁷ Dlatego Bóg, chcąc jaśniej okazać dziedzicom obietnicy niezmienną stałość swego planu, wprowadził przysięgę, ¹⁸ abyśmy przez dwa niezmienne czynniki, co do których niemożliwe jest, aby Bóg nas oszukał, my, którzyśmy w Nim szukali schronienia, byli silnie zachęceni do uchwycenia się położonej przed nami nadziei. ¹⁹ Trzymamy się jej jak kotwicy duszy, pewnej i mocnej, tej nadziei, która przenika nawet poza zasłonę, ²⁰ do świątyni, do której wszedł Jezus jako nasz poprzednik, jako «arcykapłan na wieki, według porządku Melchizedeka».»

List do Hebrajczyków 7

¹ Ten Melchizedek, król Salemu, kapłan Boga Najwyższego, który przyszedł spotkać Abrahama po jego powrocie ze zwycięstwa nad królami, pobłogosławił go, ² i któremu Abraham dał dziesięcinę ze wszystkich łupów, który jest najpierw, według znaczenia swego imienia, królem sprawiedliwości, potem królem Salemu, to jest królem pokoju, ³ który jest bez ojca, bez matki, bez rodowodu, który nie ma ani początku dni, ani końca życia, a który stał się podobny do Syna Bożego: ten Melchizedek pozostaje kapłanem na wieki. ⁴ Pomyślcie, jak wielki jest ten, któremu patriarcha Abraham dał dziesięcinę z tego, co miał najlepszego. ⁵ Synowie Lewiego, którzy otrzymali kapłaństwo, zgodnie z Prawem mają obowiązek pobierać dziesięcinę od ludu, to znaczy od swoich braci, którzy przecież również wywodzili się z rodu Abrahama., ⁶ A ów, który nie był z ich rodu, pobrał dziesięcinę od Abrahama i pobłogosławił temu, który miał obietnice. 7 A przecież nie ulega wątpliwości, że mniejszy otrzymuje błogosławieństwo od większego. ⁸ Ponadto tutaj dziesięcinę pobierają ludzie, którzy umarli, tam zaś jest to człowiek, o którym poświadczono, że żyje. ⁹ A sam Lewi, który pobierał dziesięcinę, zapłacił ją, jeśli można tak powiedzieć, w osobie Abrahama., ¹⁰ gdyż przebywał jeszcze w swym praojcu, gdy Melchizedek wyszedł mu na spotkanie. ¹¹ Jeśli doskonałość mogła zostać osiągnięta przez kapłaństwo lewickie, skoro to pod jego przewodnictwem lud otrzymał Prawo, to po co było konieczne, aby powstawał inny kapłan «według porządku Melchizedeka», a nie według porządku Aarona? ¹² Ponieważ bowiem kapłaństwo zostało zmienione, konieczne jest, aby i Prawo zostało zmienione. ¹³ Rzeczywiście, Ten, o którym powiedziano te słowa, należy do innego plemienia, którego żaden członek nie służył przy ołtarzu: ¹⁴ Wiadomo, że nasz Pan pochodził z Judy, plemienia, któremu Mojżesz nigdy nie przypisał kapłaństwa. ¹⁵ Staje się to jeszcze bardziej oczywiste, gdy pojawia się inny kapłan na podobieństwo Melchizedeka, ¹⁶ ustanowione nie według nakazów prawa cielesnego, ale według mocy życia, które nie ma końca, ¹⁷ Według tego świadectwa: «Ty jesteś kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka».» ¹⁸ W związku z tym pierwsze rozporządzenie zostało uchylone ze względu na jego bezskuteczność i bezużyteczność., ¹⁹ Prawo bowiem niczego nie czyniło doskonałym, lecz otwierało drogę do lepszej nadziei, przez którą mamy dostęp do Boga. ²⁰ A ponieważ nie stało się to bez przysięgi, podczas gdy inni zostali ustanowieni kapłanami bez przysięgi, ²¹ A uczynił to pod przysięgą tego, który mu powiedział: «Pan przysiągł i nie pożałuje: Ty jesteś kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka»., ²² Jezus jest zatem gwarantem wyższego przymierza. ²³ Co więcej, oni sami tworzą długą linię kapłanów, gdyż śmierć nie pozwoliła im pozostać nimi na zawsze., ²⁴ On jednak, ponieważ trwa wiecznie, posiada kapłaństwo, które nie jest przekazywane dalej. ²⁵ Dlatego też może On całkowicie zbawić tych, którzy przez Niego przychodzą do Boga, bo zawsze żyje, aby wstawiać się za nimi. ²⁶ Takiego właśnie arcykapłana potrzebowaliśmy: świętego, niewinnego, nieskalanego, oddzielonego od grzeszników i wywyższonego ponad niebiosa, ²⁷ który nie musi, jak arcykapłani, codziennie składać ofiar najpierw za własne grzechy, a następnie za grzechy ludu; uczynił to bowiem raz na zawsze, gdy ofiarował samego siebie. ²⁸ Prawo bowiem ustanawia arcykapłanami ludzi, którzy podlegają słabości, słowo zaś przysięgi, która przyszła po Prawie, ustanawia Syna, który został uczyniony doskonałym na wieki.

List do Hebrajczyków 8

¹ Mówiąc to, sednem sprawy jest to, że mamy teraz arcykapłana, który zasiadł po prawicy tronu majestatu Bożego w niebie, ² jako sługa świątyni i prawdziwego przybytku, który został zbudowany przez Pana, a nie przez człowieka. ³ Każdy bowiem arcykapłan ustanawiany jest do składania darów i ofiar, przeto jest konieczne, aby i on miał coś, co mógłby ofiarować. ⁴ Gdyby żył na ziemi, nie byłby nawet kapłanem, ponieważ są tam już kapłani odpowiedzialni za składanie ofiar zgodnie z Prawem., ⁵ którzy odprawiają kult, który jest jedynie obrazem i cieniem rzeczy niebiańskich, zgodnie z ostrzeżeniem Boga skierowanym do Mojżesza, gdy miał zbudować przybytek: «Oto» — rzekł Pan — „uczyń wszystko według wzoru, jaki ci ukazał się na górze”.» ⁶ Lecz nasz arcykapłan otrzymał posługę o wiele wyższą, ponieważ jest pośrednikiem wyższego przymierza, które oparte jest na lepszych obietnicach. ⁷ Rzeczywiście, gdyby pierwszy sojusz był bez skazy, nie byłoby potrzeby zastępowania go drugim. ⁸ Bo to jest rzeczywiście nagana, którą Bóg wyraża, gdy mówi do nich: «Oto nadchodzą dni, mówi Pan, kiedy zawrę z domem Izraela i z domem Judy nowe przymierze, ⁹ Nie takie przymierze, jakie zawarłem z ich przodkami, kiedy ująłem ich za rękę, by wyprowadzić ich z ziemi egipskiej. Ponieważ nie pozostali wierni mojemu przymierzu, więc i Ja ich opuściłem – mówi Pan. ¹⁰ Ale takie będzie przymierze, które zawrę z domem Izraela po owych dniach, mówi Pan: Włożę prawa moje w ich umysły i wypiszę je na ich sercach, i będę im Bogiem, a oni będą moim ludem. ¹¹ Żaden z nich nie będzie już nauczał swego współobywatela ani żaden nie będzie nauczał swego brata, mówiąc: Poznaj Pana! Bo wszyscy Mnie poznają, od najmniejszego do największego. ¹² Odpuszczę ich winy, a o ich grzechach nie będę już wspominał.» ¹³ Mówiąc: «Nowe przymierze», Bóg uznał pierwsze za przestarzałe; a to, co stało się przestarzałe, co jest nieaktualne, wkrótce zniknie.

List do Hebrajczyków 9

¹ Pierwsze przymierze miało również własne regulacje dotyczące oddawania czci Bogu i ziemskiej świątyni. ² Zbudowano więc przybytek, którego przednia część, zwana miejscem świętym, gdzie znajdował się świecznik, stół i chleby obecności. ³Za drugą zasłoną znajdowała się część przybytku zwana Miejscem Najświętszym, w której znajdował się złoty ołtarz kadzielny i Arka Przymierza, wszystkie pokryte złotem. ⁴ Wewnątrz arki znajdowała się złota urna z manną, laska Aarona, która zakwitła, i tablice przymierza. ⁵ Powyżej znajdowały się cherubiny chwały, ocieniające tron łaski. Ale to nie miejsce na szczegółowe omawianie tego tematu. ⁶ Mając te rzeczy w ten sposób zorganizowane, kapłani wchodzą regularnie do przedniej części przybytku, gdy sprawują służbę kultu, ⁷ Tylko arcykapłan raz w roku wchodzi do drugiej części, ale z krwią, którą ofiarowuje za siebie i za grzechy ludu. ⁸ Duch Święty pokazuje nam w ten sposób, że droga do Miejsca Najświętszego nie została jeszcze otwarta, dopóki istnieje pierwszy przybytek. ⁹ Jest to obraz odnoszący się do czasów obecnych; oznacza on, że składane ofiary i dary nie są w stanie doprowadzić do doskonałości, z punktu widzenia sumienia, tego, kto oddaje cześć Bogu. ¹⁰ Bo przepisy dotyczące jedzenia, picia i różnych obmyć są tylko rozporządzeniami cielesnymi, nałożonymi jedynie do czasu poprawy. ¹¹ A gdy Chrystus się zjawił jako arcykapłan dóbr przyszłych, uczynił to w przybytku o wiele doskonalszym i wspanialszym, nie uczynionym ręką ludzką, to jest nie należącym do tego stworzenia. ¹² I nie z krwią kozłów i byków, lecz z własną krwią wszedł raz na zawsze do Miejsca Najświętszego, dokonawszy wiecznego odkupienia. ¹³Bo jeśli krew kozłów i byków oraz popiół z jałówki, którymi pokrapia się tych, którzy się skalali, uświęcają, aby oczyścić ciało, ¹⁴ O ileż bardziej krew Chrystusa, który przez Ducha wiecznego złożył Bogu samego siebie jako nieskalaną ofiarę, oczyści nasze sumienia z martwych uczynków, abyśmy mogli służyć Bogu żywemu? ¹⁵ I dlatego jest pośrednikiem nowego przymierza, aby po Jego śmierci nastąpiło nowe przymierze. przebaczenie z przestępstw popełnionych pod pierwszym przymierzem ci, którzy zostali powołani, otrzymają wieczne dziedzictwo, które zostało im obiecane. ¹⁶ Ponieważ w przypadku istnienia testamentu konieczna jest śmierć testatora., ¹⁷ ponieważ testament wchodzi w życie dopiero po śmierci, nie ma mocy prawnej, dopóki testator żyje. ¹⁸ Dlatego też nawet pierwsze przymierze nie odbyło się bez rozlewu krwi. ¹⁹ Mojżesz, po ogłoszeniu wszystkich przykazań według treści Prawa przed całym ludem, wziął krew byków i kozłów, wodę, szkarłatną wełnę i hizop i pokropił samą Księgę i cały lud, mówiąc: ²⁰ «To jest krew przymierza, które Bóg zawarł z wami”. ²¹ «Pokropił krwią także przybytek i wszystkie sprzęty służące do kultu. ²² A według Prawa niemal wszystko zostaje oczyszczone krwią, a bez rozlania krwi nie ma odpuszczenia. ²³ Ponieważ obrazy rzeczy niebieskich musiały zostać oczyszczone w ten sposób, konieczne było, aby same rzeczy niebieskie zostały zainaugurowane ofiarami większymi od tamtych. ²⁴ Chrystus bowiem nie wszedł do świątyni zbudowanej rękami ludzkimi, będącej obrazem prawdziwej, ale wszedł do samego nieba, aby teraz stawać przed Bogiem, dla naszego dobra. ²⁵ A nie po to, by wciąż na nowo ofiarować samego siebie, tak jak arcykapłan co roku wchodzi do świątyni z krwią, która nie jest jego krwią. ²⁶ W przeciwnym razie musiałby cierpieć wiele razy od założenia świata, ale ukazał się tylko raz w wiekach ostatnich, aby swoją ofiarą zgładzić grzech. ²⁷ A ponieważ postanowiono, że ludzie umierają tylko raz, po czym następuje sąd, ²⁸ Tak więc Chrystus, który raz ofiarował siebie, aby zgładzić grzechy wielu, ukaże się po raz drugi, już bez grzechu, aby dać zbawienie tym, którzy Go oczekują.

List do Hebrajczyków 10

¹ Prawo bowiem, posiadając tylko cień przyszłych dóbr, a nie sam obraz rzeczy, nigdy nie może, za pomocą tych samych ofiar, składanych bez przerwy każdego roku, doskonale uświęcić tych, którzy do niego przystępują. ² W przeciwnym razie nie zaprzestano by ich składania, gdyż ci, którzy odprawiają tę modlitwę, po oczyszczeniu nie mieliby już świadomości swoich grzechów. ³ Choć ofiary te służą nam co roku jako przypomnienie o grzechach, ⁴ bo niemożliwe jest, aby krew byków i kozłów gładziła grzechy. ⁵ Dlatego Chrystus, przychodząc na świat, powiedział: «Ofiary ani daru nie chciałeś, aleś mi utworzył ciało, ⁶ Nie przyjęliście całopaleń ani ofiar za grzech. ⁷ Wtedy rzekłem: Oto jestem, bo w zwoju księgi napisano o mnie: Przychodzę, abym spełniał wolę Twoją, Boże.» ⁸ Po tym, jak zaczął od słów: «Ofiar, całopaleń i ofiar za grzech nie chciałeś i nie podobały ci się», które wszystkie składane są według Prawa, ⁹ Następnie dodaje: «Oto przychodzę, abym spełniał Twoją wolę». W ten sposób unieważnia pierwszy punkt, aby ustanowić drugi. ¹⁰ Dzięki tej woli zostaliśmy uświęceni przez ofiarę Jego własnego ciała, Jezusa Chrystusa, raz na zawsze. ¹¹ A podczas gdy każdy kapłan codziennie przychodzi, by wypełnić swoją posługę i wielokrotnie składa te same ofiary, które nigdy nie mogą zgładzić grzechów, ¹² On natomiast, po złożeniu jednej ofiary za grzechy, «zasiadł» na zawsze «po prawicy Boga».» ¹³ teraz czeka, «aż jego wrogowie staną się kamieniem milowym dla jego stóp» ¹⁴ bo przez jedną ofiarę zapewnił doskonałość na zawsze tym, którzy są uświęcani. ¹⁵ To samo daje nam świadectwo Duch Święty, który po tym, jak powiedział: ¹⁶ «Takie jest przymierze, które zawrę z nimi po upływie owych dni» – dodaje Pan: „Włożę moje prawa w ich serca i wypiszę je na ich umysłach”. ¹⁷ A grzechów ich i nieprawości ich nie wspomnę więcej.» ¹⁸ Jednakże tam, gdzie grzechy zostały odpuszczone, nie ma już mowy o składaniu ofiar za grzechy. ¹⁹ Mając zatem, bracia, pewność, że wejdziemy do świątyni przez krew Jezusa, ²⁰ przez nową i żywą drogę, którą On nam zapoczątkował, przez zasłonę, to znaczy przez swoje ciało ²¹ A ponieważ mamy arcykapłana ustanowionego nad domem Bożym, ²² Przystąpmy z sercem szczerym, z pełnią wiary, z sercami oczyszczonymi od zmaz złego sumienia i ciałami obmytymi czystą wodą. ²³ Trwajmy mocno w wyznawaniu nadziei, bo godny zaufania jest Ten, który dał obietnicę. ²⁴ Obserwujmy się nawzajem, aby się podekscytować organizacja pożytku publicznego i do dobrych uczynków. ²⁵ Nie opuszczajmy naszych wspólnych zebrań, jak to się stało zwyczajem niektórych, ale zachęcajmy się nawzajem, i to tym bardziej, im wyraźniej widzicie, że zbliża się ów dzień. ²⁶ Bo jeśli po otrzymaniu poznania prawdy świadomie grzeszymy, nie ma już dla nas ofiary za grzechy, ²⁷ Pozostaje tylko czekać na straszliwy wyrok i zazdrosny ogień, który pochłonie buntowników. ²⁸ Każdy, kto przekroczy prawo Mojżeszowe, ponosi karę śmierci bez miłosierdzia na podstawie zeznań dwóch lub trzech świadków., ²⁹ Jaką surowszą karę, według ciebie, zasługuje ten, kto podeptał Syna Bożego, zbezcześcił krew przymierza, przez którą został uświęcony, i obraził Ducha łaski? ³⁰ Znamy bowiem Tego, który powiedział: «Do mnie należy pomsta: Ja odpłacę», oraz: «Pan będzie sądził lud swój».» ³¹ Straszne jest wpaść w ręce żywego Boga. ³² Pamiętaj o tych pierwszych dniach, gdy po oświeceniu znosiłeś wielkie zmagania cierpienia, wystawiając się niekiedy, jak gdyby na pokaz, na pogardę i udręki, ³³ czasami uczestnicząc w cierpieniach tych, którzy zostali w ten sposób potraktowani. ³⁴ Rzeczywiście, współczułeś więźniom i z radością przyjąłeś grabież twojego mienia, wiedząc, że posiadasz lepsze bogactwo, które będzie trwało na zawsze. ³⁵ Nie rezygnuj więc ze swojego ubezpieczenia, wiąże się z nim bowiem wielka nagroda. ³⁶ Albowiem wytrwałość jest konieczna, abyście po wypełnieniu woli Bożej dostąpili obietnicy. ³⁷ Jeszcze tylko krótka chwila, już bardzo krótki czas, a przyjdzie Ten, który ma przyjść, i nie będzie zwlekał. ³⁸ A mój sprawiedliwy z wiary żyć będzie, lecz jeśli się cofnie, moja dusza nie znajdzie w nim upodobania.» ³⁹ My nie należymy do tych, którzy idą na zatracenie, ale do tych, którzy zachowują wiarę, aby ocalić swoje dusze.

List do Hebrajczyków 11

¹ Wiara zaś jest pewnością dóbr, których się spodziewamy, przekonaniem o rzeczywistości niewidzialnej. ² Posiadanie tej mocy dało starożytnym dobre świadectwo. ³ Przez wiarę rozumiemy, że wszechświat został stworzony na rozkaz Boga, tak że to, co widzialne, nie powstało z tego, co widzialne. ⁴ To przez wiarę Abel złożył Bogu wspanialszą ofiarę niż Kain; to przez wiarę został uznany za sprawiedliwego, gdyż Bóg pochwalał jego ofiary; i to przez wiarę, chociaż umarł, nadal mówi. ⁵ To przez wiarę Enoch został zabrany, nie cierpiąc śmierci: «nie znaleziono go, ponieważ Bóg go zabrał», gdyż przed zabraniem otrzymał świadectwo, że spodobał się Bogu. ⁶ Bez wiary zaś nie można podobać się Bogu. Przystępując bowiem do Boga, trzeba uwierzyć, że On istnieje i że nagradza tych, którzy Go szukają. ⁷ Przez wiarę Noe, ostrzeżony przez Boga o rzeczach, których jeszcze nie widział, zbudował w świętej bojaźni arkę, aby ocalić swoją rodzinę; przez wiarę potępił świat i stał się dziedzicem sprawiedliwości, którą można uzyskać przez wiarę. ⁸ To przez wiarę Abraham, posłuszny powołaniu Boga, wyruszył do ziemi, którą miał otrzymać w dziedzictwo, i wyruszył w swoją podróż, nie wiedząc, dokąd zmierza. ⁹ Przez wiarę przebywał w ziemi obiecanej jak w obcej krainie, mieszkając w namiotach, tak jak Izaak i Jakub, dziedzice tej samej obietnicy. ¹⁰ Oczekiwał bowiem miasta zbudowanego na silnych fundamentach, którego architektem i budowniczym jest Bóg. ¹¹ To przez wiarę Sara, mimo że była już w wieku poczęcia, otrzymała moc, ponieważ uwierzyła w lojalność od Tego, który dał obietnicę. ¹² Dlatego z jednego człowieka, już jakby martwego, narodziło się potomstwo tak liczne jak gwiazdy na niebie i niezliczone ziarenka piasku na brzegu morza. ¹³ To właśnie w wierze wszyscy ci patriarchowie umarli, nie dostąpiwszy skutku obietnic, ale widząc Go z daleka i pozdrawiając Go, wyznając, że «byli obcymi i pielgrzymami na ziemi».» ¹⁴ Ci, którzy tak mówią, wyraźnie pokazują, że szukają ojczyzny. ¹⁵ I z pewnością, gdyby mieli na myśli ten, z którego przybyli, mieliby środki, żeby tam powrócić. ¹⁶ Ale ich aspiracje kierują się ku lepszej ojczyźnie, ku niebiańskiej ojczyźnie. Dlatego Bóg nie wstydzi się nazywać siebie «ich Bogiem», bo przygotował dla nich miasto. ¹⁷ To przez wiarę Abraham, wystawiony na próbę, złożył Izaaka w ofierze. ¹⁸ Tak więc ten, który otrzymał obietnice i któremu powiedziano: «Z Izaaka narodzi się twoje potomstwo», ofiarował tego jedynego syna, ¹⁹ Wierząc, że Bóg jest wystarczająco potężny, by wskrzesić nawet umarłych, dostrzegł Go także w pewnej postaci. ²⁰To przez wiarę Izaak pobłogosławił Jakubowi i Ezawowi w obliczu przyszłych wydarzeń. ²¹ Przez wiarę Jakub, umierając, pobłogosławił każdego z synów Józefa i oddał pokłon, i oparł się na szczycie jego berła. ²² Przez wiarę Józef pod koniec swego życia opowiedział o wyjściu synów Izraela i dał wskazówki dotyczące tych, którzy pozostali. ²³ To przez wiarę Mojżesz po narodzeniu był ukrywany przez swoich rodziców przez trzy miesiące, ponieważ widzieli, że dziecko było piękne i nie ulękli się edyktu króla. ²⁴ To przez wiarę Mojżesz, gdy dorósł, zrzekł się tytułu syna córki faraona., ²⁵ woląc być źle traktowanym wraz z ludem Bożym, niż cieszyć się ulotną przyjemnością, jaką daje grzech, ²⁶ Uważał hańbę Chrystusową za większe bogactwo niż skarby Egiptu, gdyż miał oczy zwrócone na nagrodę. ²⁷ Przez wiarę opuścił Egipt, nie uląkłszy się gniewu królewskiego. Trwał bowiem w wierze, jakby widział Niewidzialnego. ²⁸ Przez wiarę uczynił Paschę i pokropił krwią, aby ten, który zabija pierworodne, nie dotknął się pierworodnych Izraela. ²⁹ Dzięki wierze przeszli przez Morze Czerwone, jak gdyby to była sucha ziemia, Egipcjanie zaś, którzy próbowali przejść, zostali pochłonięci. ³⁰ To przez wiarę mury Jerycha runęły, gdy były okrążane przez siedem dni. ³¹ Dzięki wierze nie zginęła wraz z buntownikami kurtyzana Rahab, gdyż dała szpiegom pewność, gościnność. ³² I cóż jeszcze mam powiedzieć? Zabrakłoby mi czasu, gdybym chciał mówić także o Gedeonie, Baraku, Samsonie, Jeftem, Dawidzie, Samuelu i prorokach. ³³ Dzięki wierze podbili królestwa, wymierzyli sprawiedliwość, dostąpili spełnienia obietnic, zamknęli paszcze lwom, ³⁴ ugasili gwałtowność ognia, uniknęli ostrza miecza, zwyciężyli nad chorobą, pokazali swoją odwagę wojna, rozgromiony przez armie wroga, ³⁵ Dzięki nim kobiety odzyskały swoich wskrzeszonych zmarłych. Niektóre z nich ginęły w torturach, odmawiając uwolnienia, by uzyskać lepsze zmartwychwstanie., ³⁶ Inni cierpieli z powodu drwin i bicia, a ponadto łańcuchów i lochów., ³⁷ Byli kamienowani, przecinani piłą na pół, wystawiani na próbę, ginęli od ostrza miecza, błąkali się tu i tam, okryci owczymi i kozimi skórami, żyli w nędzy, byli prześladowani, maltretowani, ³⁸ Byli tymi, których świat nie był godny. Błąkali się po pustyniach i górach, po jaskiniach i zakamarkach ziemi. ³⁹ Jednakże wszyscy, których ich wiara doceniła, nie otrzymali tego, co im obiecano. ⁴⁰ ponieważ Bóg stworzył dla nas lepsze warunki, aby oni nie osiągnęli doskonałej szczęśliwości bez nas.

List do Hebrajczyków 12

¹ Przeto i my, mając wokół siebie tak wielki obłok świadków, zrzućmy z siebie wszelki ciężar i grzech, który nas zwodzi, i biegnijmy wytrwale w wyznaczonych nam zawodach., ² oczy zwrócone na Jezusa, twórcę i dokończyciela wiary, Tego, który zamiast radość że miał przed sobą, nie bacząc na hańbę, cierpiał krzyż i „zasiadł po prawicy tronu Boga”. ³ Pomyślcie o Nim, który tak wiele wycierpiał ze strony grzeszników, abyście nie zostali pokonani przez zniechęcenie. ⁴ Nie stawiliście jeszcze oporu aż do przelania krwi w walce z grzechem. ⁵ I zapomnieliście o napomnieniu Boga, który mówi do was jak do synów: Synu mój, nie lekceważ karcenia Pana, nie upadaj na duchu, gdy cię On upomina, ⁶ Bo Pan karci tego, kogo miłuje, i chłoszcze każdego syna, którego przyjmuje za swego.» ⁷ Jesteście wystawiani na próbę w kwestii pouczenia. Bóg obchodzi się z wami jak z synami. Któryż bowiem syn nie jest karcony przez ojca? ⁸ Jeśli jesteście zwolnieni z kary, która dotyka wszystkich, to jesteście nieślubnymi dziećmi, a nie prawowitymi synami. ⁹ A skoro nasi ziemscy ojcowie nas karcili, a my ich szanowaliśmy, o ileż bardziej powinniśmy poddać się Ojcu duchów, aby mieć życie? ¹⁰ Oni zaś ukarali nas na krótko, zgodnie ze swoją wolą, ale Bóg czyni to w takim stopniu, w jakim jest to konieczne, byśmy mogli uczestniczyć w Jego świętości. ¹¹ Każda korekta wydaje się w danej chwili powodem do smutku, a nie radości, lecz później przynosi owoce pokoju i sprawiedliwości dla tych, którzy zostali w ten sposób wychowani. ¹² «Podnieście osłabłe ręce i omdlałe kolana, ¹³ »Kieruj swoimi krokami prostą drogą”, aby to, co chrome, nie zboczyło, ale raczej się umocniło. ¹⁴ Szukaj pokój ze wszystkim i świętością, bez której nikt nie ujrzy Pana. ¹⁵ Uważajcie, aby nikt nie pozostał pozbawiony łaski Bożej, aby jakiś korzeń gorzki, który rośnie w górę, nie wywołał zamieszania i nie zakalał tłumu. ¹⁶ Niech nie będzie wśród was rozpustnika ani bluźniercy jak Ezaw, który za jeden posiłek sprzedał swoje pierworództwo. ¹⁷ Wiesz, że później, gdy chciał otrzymać błogosławieństwo, został odrzucony, chociaż prosił o nie ze łzami, bo nie potrafił zmienić swoich uczuć wobec ojca. ¹⁸ Nie zbliżyłeś się do góry, której mogłaby dotknąć ręka, ani do płonącego ognia, ani do chmury, ani do ciemności, ani do burzy, ¹⁹ ani dźwięku trąby, ani tak donośnego głosu, że ci, którzy go usłyszeli, prosili, aby nie udzielano im już żadnej mowy, ²⁰ ponieważ nie mogli znieść tego zakazu: «Jeśli nawet zwierzę dotknie góry, zostanie ukamienowane».» ²¹ A widok ten był tak straszny, że Mojżesz powiedział: «Jestem przerażony i drżę».» ²² Lecz przyszliście do góry Syjon, do miasta Boga żywego, do niebiańskiego Jeruzalem i do niezliczonych tysięcy aniołów w radosnym zgromadzeniu, ²³ ze zgromadzenia pierworodnych, których imiona zapisane są w niebie, i od Boga i Sędziego wszystkich, i od duchów sprawiedliwych, którzy osiągnęli doskonałość, ²⁴ o Jezusie, Pośredniku Nowego Przymierza, i o pokropieniu krwią, która przemawia bardziej wymownie niż krew Abla. ²⁵ Strzeżcie się stawiania oporu Temu, który mówi. Jeśli bowiem ci, którzy nie słuchali Tego, który głosił swoje wyrocznie na ziemi, nie uniknęli kary, o ileż mniej my, jeśli odrzucimy Go, gdy będzie do nas mówił z nieba? ²⁶ On, którego głos wówczas wstrząsnął ziemią, a który teraz złożył tę obietnicę: «Jeszcze raz wstrząsnę nie tylko ziemią, ale i niebem».» ²⁷ Słowa «Jeszcze raz» wskazują na przemianę rzeczy, które mają zostać wstrząśnięte, tak że te, które nie mają zostać wstrząśnięte, mogą pozostać na zawsze. ²⁸ Przeto, skoro odziedziczyliśmy królestwo niezachwiane, trzymajmy się mocno łaski i dzięki niej oddawajmy cześć Bogu w sposób przyjemny: z nabożnym szacunkiem i bojaźnią. ²⁹ Bo nasz Bóg jest ogniem trawiącym.

List do Hebrajczyków 13

¹ Wytrwajcie w miłości braterskiej. ² Nie zapomnij ogościnnośćNiektórzy, praktykując ją, nieświadomie zapewnili schronienie aniołom. ³ Pamiętaj o więźniach, jakbyś sam był więźniem, i o tych, którzy są źle traktowani, jakbyś sam był w ciele. ⁴ Niech małżeństwo będzie szanowane przez wszystkich, a łoże małżeńskie wolne od zmazy, gdyż Bóg potępi rozpustników i cudzołożników. ⁵ Niech wasze postępowanie będzie wolne od chciwości, zadowalajcie się tym, co macie, bo sam Bóg powiedział: «Nigdy cię nie opuszczę ani nie pozostawię», abyśmy mogli z całą pewnością powiedzieć: ⁶ «Pan jest moim wspomożycielem, nie będę się lękał. Cóż może mi uczynić człowiek?» ⁷ Pamiętajcie o tych, którzy wam przewodzą, którzy głosili wam słowo Boże, i rozważając wynik ich życia, naśladujcie ich wiarę. ⁸ Jezus Chrystus jest ten sam wczoraj i dziś i będzie ten sam na zawsze. ⁹ Nie dajcie się zwieść różnym obcym naukom, lepiej bowiem jest wzmocnić serce łaską niż pokarmami, które nie przynoszą żadnego pożytku temu, kto je spożywa. ¹⁰ Mamy ołtarz, z którego nie wolno spożywać pokarmów tym, którzy pozostają w służbie przy tabernakulum. ¹¹ Zwierzęta, których krew, będącą przebłaganiem za grzechy, arcykapłan wnosi do świątyni, zostają spalone poza obozem. ¹² Dlatego też Jezus, mając uświęcić lud swoją krwią, cierpiał poza bramą. ¹³ Aby więc pójść do Niego, wyjdźmy poza obóz, niosąc Jego hańbę. ¹⁴ Nie mamy bowiem tu na ziemi trwałego miasta, ale szukamy tego, które ma przyjść. ¹⁵ Dlatego też nieustannie składajmy Bogu «ofiarę czci», to jest «owoc warg», które wielbią Jego imię. ¹⁶ Nie zapominajcie o czynieniu dobra i dzieleniu się z innymi, bo takie ofiary podobają się Bogu. ¹⁷ Słuchajcie tych, którzy wam przewodzą, i bądźcie im ulegli, gdyż oni czuwają nad waszymi duszami i muszą zdać sprawę. Niech to czynią z radością, a nie ze wzdychaniem, bo to nie byłoby dla was pożyteczne. ¹⁸ Módlcie się za nas, bo jesteśmy przekonani, że mamy czyste sumienie i pragniemy we wszystkim dobrze postępować. ¹⁹ Proszę Cię o to usilnie, abym mógł do Ciebie wrócić jak najszybciej. ²⁰ Niech Bóg pokójktóry wskrzesił z martwych Tego, który przez krew wiecznego przymierza stał się wielkim Pasterzem owiec, naszego Pana Jezusa, ²¹ Niech was wyposaży we wszystko dobre, abyście pełnili Jego wolę, sprawując w was to, co miłe jest w Jego oczach, przez Jezusa Chrystusa, któremu chwała na wieki wieków. Amen. ²² Proszę was, bracia, przyjmijcie to słowo napomnienia, które wam krótko napisałem. ²³ Wiedz, że nasz brat Tymoteusz został zwolniony; jeśli przyjdzie wystarczająco wcześnie, przyjdę z nim, aby cię odwiedzić. ²⁴Pozdrowienia dla wszystkich, którzy wami kierują i wszyscy święciBracia we Włoszech przesyłają wam pozdrowienia. Łaska z wami wszystkimi. Amen.

Notatki do Listu do Hebrajczyków

1.3 Zobacz Księgę Mądrości 7, 26.

1.5 Zobacz Psalm 2:7; 1 Samuela 7:14.

1.6 Zobacz Psalm 96:7.

1.7 Ten, który, itp., cytat z Psalmy, 103, 4 według Septuaginty. Znaczenie: Aniołowie są tak niższej kondycji, że Bóg pozwala im służyć funkcjonowaniu świata fizycznego; to one wprawiają w ruch siły natury (por. Dżinsy, 5, 4); zachowują się tak, jak by chcieli wiatry, płomień, itp.

1.8 Zobacz Psalm 44:7.

1.9 wszyscy twoi towarzysze, święci i prorocy.

1.10 Zobacz Psalm 101:26.

1.13 Zobacz Psalm 109:1; 1 Koryntian 15:25. Drabina twoich stóp. Widzieć Mateusz 22, 44.

2.4 Zobacz Marka 16:20.

2.5 Świat, itd. Por. Hebrajczycy, 1, 11-12.

2.6 Zobacz Psalm 8:5. Albo syn człowieczy. Jezus Chrystus oddał samego siebie (zobacz Mateusz 8, 20) to imię, to jest: Syn Człowieczy par excellence.

2.8 Widzieć Ewangelia Mateusza 2818; 1 Koryntian 15:26.

2.9 Zobacz Filipian 2:8.

2.10 Bóg, stwórca wszystkiego i do którego wszystko powinno się odnosić, chciał, kierując się mądrością i sprawiedliwością, aby Jego jedyny Syn, którego przeznaczył na naszego Zbawiciela, dopełnił swojej ofiary przez swoje cierpienia i w ten sposób zasłużył na zbawienie wybranych, zdobywając dla siebie nieskończoną chwałę, w którą został przyobleczony.

2.11 Z jednym, zasada, to znaczy Bóg.

2.12 Zobacz Psalm 21:23.

2.13 Zobacz Psalm 17:3; Izajasza 8:18.

2.14 Zobacz Ozeasza 13:14; 1 Koryntian 15:54. Krew i ciało, natura ludzka. ― Diabeł ma imperium śmierci, ponieważ jest pierwszym autorem grzechu. — Jezus Chrystus zniszczył diabła, gdyż miał władzę nad śmiercią, czyli zniszczył śmierć (zob. 2 Tymoteusza, 1, 10), śmierć duchową i śmierć cielesną, przekazując ludzkości w chrzcie i Eucharystii zasadę życia duchowego i boskiego, która zachowuje samo ciało dla życia wiecznego. 

3.1 Wiary, którą wyznajemy ; to znaczy religii, którą wyznajemy.

3.2 Zobacz Liczby, 12, 7.

3.8 Zobacz Psalm 94:8; Hebrajczyków 4:7. w dniu kuszenia na pustyni, Miejscem tym jest Rafidim, gdzie Izraelici narzekali, bo brakowało im wody (zob. Exodus, 17, werset 1 i następne); lub, według innych, miejsce na pustyni Paran, gdzie się zbuntowali, gdy powiedziano im, kim są Kananejczycy i ziemia Kanaan (zob. Takty muzyczne, 14, werset 2 i następne); lub ponownie Kadesz, gdzie brak wody wywołał wśród nich nowy bunt (zob. Takty muzyczne, 21, werset 4 i następne).

3.11 Oni nie wejdą. Zobacz Psalm 94:11. 

3.14 początek naszego istnienia w Nim, to znaczy początek nowego bytu, który w nas umieścił, wiarę, według św. Chryzostoma, Teodoreta, Teofilakta itp.

3.15 Jak w miejscu zwanym Sprzecznością, miejsce wymienione w wersetach 8 i 9.

3.17 Zobacz Liczby, 14, 37.

4.1 Obietnica wejścia ; to znaczy obietnica, jaką nam dano, aby wejść.

4.3 Zobacz Psalm 94:11. Oni nie wejdą. Widzieć. Hebrajczycy, 3, 11.

4.4 Zobacz Księgę Rodzaju 2:2.

4.7 Zobacz Hebrajczyków 3:7-8.

4.8 Widzieć Dzieje Apostolskie, 7, 45.

4.12 Żywy, żywe nasienie, które przyjęte z wiarą w duszy, przynosi owoc: patrz przypowieść o Zbawicielu w Mateusz 13, werset 3 i następne. Skuteczny, mając swoje wypełnienie (zobacz Izajasz, 55, 10-11).

4.13 Zobacz Psalm 33:16; Kaznodziei 15:20.

5.4 Zobacz Wyjścia 28:1; 2 Kronik 26:18.

5.5 Zobacz Psalm 2:7.

5.6 Zobacz Psalm 109:4.

5.7 Z jego ciała, jego znośnego i śmiertelnego życia. Przyjemności, itd.: aluzja do modlitwy i męki Jezusa Chrystusa w Ogrodzie Getsemani. Porównaj także z Psalmy, 21:25. Ewangeliści nie mówią, że Jezus Chrystus zapłakał w Ogrodzie Getsemani ani na krzyżu: Apostoł mógł jednak poznać ten szczegół z tradycji lub objawienia. Zauważ, że nie ma sprzeczności między tym, co powiedziano tutaj, że Jezus Chrystus został wysłuchany, a tym wołaniem, które wypowiedział na krzyżu: Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił? Bo chociaż spełniła się Jego prośba skierowana do Ojca, aby wypełnił Jego wolę odnośnie Jego męki, to znaczy, aby przez swoją mękę i śmierć zasłużył na zmartwychwstanie i uzyskanie dla siebie wiecznego zbawienia, to w rzeczywistości został opuszczony przez Ojca na krzyżu w tym sensie, że Jego, jedynego Syna, wydał na cierpienie, mękę, a nawet na śmierć.

5.13 Słowa doskonałości, czyli nauczanie, lekcje doskonałości chrześcijańskiej.

6.4 To jest odstępstwo: odrzucenie Chrystusa jest jak odrzucenie lekarza; choroby nie da się już wyleczyć. Zobacz Ewangelię Mateusza 12:45; List do Hebrajczyków 10:26; 2 List Piotra 2:20.  oświecony ; To znaczy, ochrzczony. Chrzest dawniej nazywano...’oświetlenie.

6.5 Łagodność ze słowa Bożego, Ewangelię z jej obietnicami i pociechami (por. Zachariasz, 1, 13). ― Cuda przyszłego świata, nadzwyczajne dary Ducha Świętego.

6.6 Tomasz z Akwinu. Święty Paweł uświadamia nam trudność ponownego powstania, trudność, której przyczyną jest upadek. Mówiąc, że jest to „niemożliwe”, chce nam uświadomić ogromną trudność ponownego powstania, najpierw z powodu grzechu, a następnie z powodu pychy, jak to widać u demonów. To właśnie z tego stwierdzenia świętego Pawła Novat, kapłan Kościoła rzymskiego, skorzystał z okazji do popełnienia błędu. Twierdził, że nikt nie może powstać przez pokutę po chrzcie. Jest to jednak błędne założenie, jak wyjaśnił święty Atanazy (w liście do Serapiona), ponieważ sam święty Paweł przyjął kazirodcę z Koryntu do pokuty, jak widzimy w 2 Liście do Koryntian 2,8 oraz w rozdziale 4 Listu do Galatów (werset 19), ponieważ święty Paweł mówi tam: „Dzieci moje, dla których znowu cierpię bóle rodzenia, itd.” „Należy zatem zrozumieć, jak mówi św. Augustyn, że Apostoł nie mówi, iż nie można pokutować, lecz że nie można odnowić się po raz drugi przez chrzest (Tytuł 3, 5): „Przez wodę odrodzenia i odnowienia w Duchu Świętym”, gdyż grzesznik nigdy nie mógłby dokonać pokuty na tyle wielkiej, by zasłużyć na ponowne chrzest. Apostoł wyraża się w ten sposób, ponieważ zgodnie z prawem Żydzi przyjmują wielokrotne chrzty, jak widać w Ewangelii Marka 7, 4. Dlatego też, aby obalić ten błąd, św. Paweł przemawia w ten sposób.

6.10 Do świętych. Widzieć Dzieje Apostolskie, 9, 13.

6.14 Zobacz Księgę Rodzaju 22:17. 

6.18 dwie rzeczy, obietnica i przysięga.

6.19 I która przenika nawet poza zasłonę. Nasza nadzieja na obietnice Boże sięga poza zasłonę rozciągniętą w świątyni przed Miejscem Najświętszym, czyli do nieba, reprezentowanego przez Miejsce Najświętsze.

7.1 Zobacz Księgę Rodzaju 14:18. Salem Oznacza pokój. Według większości egzegetów jest to miasto Jerozolima.

7.3 Kto jest bez ojca To znaczy, ktoś, kto w Piśmie Świętym jest przedstawiany jako pozbawiony ojca itd. Należy również zauważyć, że starożytni często mówili o kimś, że był bez ojca i matki, gdy jego rodzice byli nieznani. Seneka, Tytuł Przykłady tego dają nam Live i Horace.

7.5 Zobacz Księgę Powtórzonego Prawa 18:3; Jozue, 14, 4.

7.7 Widzieć. Rzymianie, 11, 32.

7.8 Tutaj ; To znaczy w tym, co jest nam bliższe, w prawie Mojżeszowym, w kapłaństwie lewickim. Ale tutaj ; w bardziej odległym czasie, w czasach Abrahama i Melchizedeka.

7.15-16 Niech słowa Psalmisty zapowiadają nowe kapłaństwo i nowe prawo, to staje się jeszcze bardziej oczywiste, jeśli widzimy, że nowy kapłan według porządku Melchizedeka jest ustanowiony na zawsze, to nie powinien ani umrzeć, ani mieć następcy.

7.17 Zobacz Psalm 109:4.

7.20 Nie stało się to bez przysięgi. Aby zrozumieć związek między tymi ideami, należy porównać te słowa z wersetem 17.

7.21 Zobacz Psalm 109:4.

7.25 wstawiać się za nimi. Jezus Chrystus, jako człowiek, nieustannie wstawia się za nami, przedstawiając swoją mękę wobec Ojca.

7.27 Zobacz Księgę Kapłańską 16:6.

8.5 Widzieć Dzieje Apostolskie, 7, 44. ― Niebiańskie rzeczy, co właśnie czyni Jezus, arcykapłan, w przybytku nieba. przyglądać się, zaczerpnięte z Księgi Wyjścia 25:8, 40. Słowa te sugerują, że przybytek musiał mieć znaczenie symboliczne, że był jedynie obrazem niebiańskiego typu. Zobacz rozdział 9.

8.8 Zobacz Jeremiasza 31:31. 

9.2 Zobacz Wyjścia 26:1; 36:8. Chleby sugestii, czyli bochenki chleba wystawione na widok publiczny, rzędy bochenków.

9.3 Druga zasłona. Zobacz Ewangelię Mateusza 27:51.

9.4 Złota kadzielnica. Ołtarz kadzielny. Zobacz przypisy do Księgi Wyjścia 30:6; 1 Księgi Królewskiej 8:9; 2 Księgi Kronik 5:10. Cherubiny… które osłaniały zobacz przypis do Księgi Wyjścia 25:20.

9.7 Zobacz Księgę Wyjścia 30:10; Księga Kapłańska 16:2. 

9.11 To, co nie należy do tego stworzenia, co nie jest częścią dzieł tego świata.

9.12 Przez jednorazową ofiarę swojej krwi, złożoną raz na krzyżu, Jezus Chrystus uzyskał dla nas odkupienie, którego skutek jest trwały i wieczny; podczas gdy skutek ofiar Prawa był jedynie tymczasowy, wymagający ich powtarzania. Dlatego, gdy Kościół ofiaruje Bogu Jezusa Chrystusa obecnego na ołtarzu, nie wierzy, że ofierze krzyża czegoś brakuje; wręcz przeciwnie, wierzy, że jest ona tak doskonała i wystarczająca, że składa ofiarę Mszy Świętej jedynie po to, by celebrować jej pamiątkę i udzielić nam jej mocy.

9.13 Zobacz Księgę Kapłańską 16:15.

9.14 Zobacz 1 Piotra 1:19; 1 Jana 1:7; Objawienie 1:5. Przez wiecznego Ducha. Jezus Chrystus ofiarowuje siebie przez Ducha wiecznego, to znaczy ożywionego, zrodzonego, konsekrowanego, dla tego czynu przez Ducha Bożego, który jest w Nim bez miary, w niewysłowionej harmonii z Bogiem, który łączy się ze swoim dziełem przez swego Ducha. Tutaj, jak i w Rzymianie, 1, 4 i 1 Tymoteusza, 3.16, słowa te wyrażają boską naturę Chrystusa, dzięki której Jego ofiara zyskała nieskończoną wartość. Wieczny przypomina i wyjaśnia wieczne odkupienie W wersecie 12: jest to dzieło Boga, dokonywane na wieki. Martwe dzieła, grzechy (patrz Hebrajczycy, 6, 1).

9.15 Zobacz Galatów 3:15.

9.20 Zobacz Wyjścia 24:8.

9.26 W późniejszych wiekach  ; to znaczy, kiedy wypełni się pełnia czasu przeznaczona na przyjście Zbawiciela. Por. 1 Koryntian, 10, 11; Galatów, 4, 4.

9.28 Zobacz Rzymian 5:9; 1 Piotra 3:18. Z tłumu. Zobacz, aby poznać prawdziwe znaczenie tego wyrażenia, Mateusz 20, 28.― Bez grzechu ; to znaczy, bez konieczności odpokutowania za grzech.

10.5 Zobacz Psalm 39:7.

10.7 Zobacz Psalm 39:8.

10.13 Zobacz Psalm 109:1; 1 Koryntian 15:25. drabina u jego stóp. Widzieć Mateusz 22, 44.

10.16 Zobacz Jeremiasza 31:33; Hebrajczyków 8:8.

10.18 Gdy następuje całkowite odpuszczenie grzechów, jak w przypadku chrztu, nie ma potrzeby składania ofiary za grzechy już odpuszczone; a jeśli chodzi o grzechy popełnione później, mogą one zostać odpuszczone jedynie mocą ofiary i śmierci Jezusa Chrystusa.

10.26 Zobacz List do Hebrajczyków 6:4. — Apostoł ma na myśli, że skoro moce Prawa nie mogą, jak doskonale udowodnił, zmazać grzechów i że tylko krew Jezusa Chrystusa ma taką moc, to koniecznie wynika z tego, że ci, którzy się ich wyrzekają, nie mają zbawienia, na które mogliby liczyć.

10.28 Zobacz Księgę Powtórzonego Prawa 17:6; Ewangelię Mateusza 18:16; Ewangelię Jana 8:17; 2 List do Koryntian 13:1.

10.30 Zobacz Powtórzonego Prawa 32:35; Rzymian 12:19.

10.38 Widzieć Habakuk2:4; Rzymian 1:17; Galatów 3:11.

10.39 Nie należymy do tych, którzy wycofują się ku swemu upadkowi, W żadnym wypadku nie jesteśmy gotowi się wycofać, porzucić sprawy prawdy poprzez tchórzliwą apostazję. Por. Łukasz, 16, 8.

11.3 Zobacz Księgę Rodzaju 1:3. 

11.4 Zobacz Księgę Rodzaju 4:4; Ewangelię Mateusza 23:35. On nadal mówi : «Aluzja do słów Boga skierowanych do Kaina: Cóżeś uczynił? Głos krwi twego brata woła do mnie». Zobacz Geneza, 4, 10. Por. Hebrajczycy, 12, 24. Ale czy to jest język jego wiary? Inni: nadal przemawia swoim przykładem, zapisanym na pierwszych stronach Pisma Świętego. 

11.5 Zobacz Księgę Rodzaju 5:24; Kaznodziei 44:16.

11.7 Zobacz Księgę Rodzaju 6:14; 8:5; Kaznodziei 44:17.

11.8 Zobacz Księgę Rodzaju 12:1; 17:5.

11.11 Zobacz Księgę Rodzaju 17:19.

11.15 Oznacza to, że gdyby uważali się za obywateli Ur lub Haranu, z łatwością by tam powrócili.

11.17 Zobacz Księgę Rodzaju 22:1; Kaznodziei 44:21.

11.18 Zobacz Księgę Rodzaju 21:12; List do Rzymian 9:7.

11.19 Jak pokazano na rysunku śmierci i zmartwychwstanie Zbawiciela.

11.20 Zobacz Księgę Rodzaju 27, ww. 27, 39.

11.21 Zobacz Księgę Rodzaju 48:15; 47:31. położył się na ziemi, itd.; kontemplując z wiarą w berło swego syna suwerenną władzę Mesjasza, którego Józef był figurą.

11.22 Zobacz Księgę Rodzaju 50:23 — o Wyjściu z Egiptu. Józef prosił, aby jego szczątki przewieziono do Palestyny, gdy Izraelici opuszczą Egipt, co zostało wiernie wykonane.

11.23 Zobacz Wyjścia 2:2; 1:17.

11.24 Zobacz Wyjścia 2:11.

11.25 Kochać lepiej, itd. Wolał ciężkie życie Hebrajczyków od rozkoszy dworu, których nie mógł się cieszyć bez grzechu; uważałby, że grzeszy, gdyby oddawał się przyjemnościom, nie martwiąc się o swoich braci.

11.28 Zobacz Wyjścia 12:21. Obchodził Paschę. Widzieć Mateusz 26, 2.

11.29 Zobacz Wyjścia 14:22.

11.30 Widzieć Jozue, 6, 20.

11.31 Widzieć Jozue, 2, 3. ― pewien gościnność, bez ich odkrywania, bez ich denuncjowania, lub z życzliwością, nie wyrządzając im krzywdy, zapewniając im bezpieczeństwo i zdrowie.

11.33 Podbili królestwa, jak Gedeon, Barak, Dawid. — Zamknij paszcze lwom, Podobnie jak Daniel, który wrzucony do jaskini lwów nie doznał żadnej krzywdy.

11.34 ugasić gwałtowność pożaru. Trzej towarzysze Daniela, którzy zostali wrzuceni do pieca, nie spłonęli. Uciekł przed ostrzem miecza, jak Eliasz i Elizeusz, uciekający przed swoimi wrogami. zwyciężył nad chorobą, jak święty król Ezechiasz. pokazali swoją waleczność wojna, jak Machabeusze.

11.35 Kobiety odzyskały swoje ciała, ich dzieci, wskrzeszony przez Eliasza i Elizeusza. Niektórzy zginęli w wyniku tortur., świętego starca Eleazara i siedmiu braci Machabeuszów.

11.37 Zostali ukamienowani. Zachariasz, syn arcykapłana Jojady, został ukamienowany. Według starożytnej tradycji ukamienowano również Jeremiasza. Przepiłowany. Według tradycji żydowskiej Izajasz został przecięty piłą na pół.

11.40 To znaczy, że Bóg, obdarzając nas szczególną łaską, zechciał, aby ich pełnia szczęścia została odroczona do czasu, aż sami będziemy mogli cieszyć się własną. Lecz to opóźnienie ich szczęśliwości nie umniejszyło jej; wręcz przeciwnie, pobudzając ich do większej cierpliwości i żarliwszej nadziei, zwiększyło zasługę ich wiary.

12.1 Zobacz Rzymian 6:4; Efezjan 4:22; Kolosan 3:8; 1 Piotra 2:1; 4:2.

12.4 Grzech, spersonifikowany i przedstawiony w postaci przeciwnika, zapaśnika, którego ciosy należy odpierać.

12.5 Zobacz Księgę Przysłów 3:11; Księgę Objawienia 3:19. 

12.6 Każdego syna, którego uznaje za swojego.

12.14 Zobacz Rzymian 12:18.

12.16 Zobacz Księgę Rodzaju 25:34. Dla jednego płaski z soczewicy.

12.17 Zobacz Księgę Rodzaju 27:38. Nie był w stanie zmienić uczuć ojca., Jego pokuta, choć połączona ze łzami, nie została przyjęta przez Boga, ponieważ brakowało innych niezbędnych warunków. Takie znaczenie nadał temu fragmentowi św. Jan Chryzostom, kilku starożytnych autorów i egzegeci.

12.18 Zobacz Wyjścia 19:12; 20:21.

12.20 Zobacz Wyjścia 19:13. 

12.22 Góra Syjon, miasto Boga żywego, niebiańskie Jeruzalem, Kościół.

12.23 Osiągnąwszy doskonałość, którym już niczego nie brakuje, gdyż dotarli do nieba, gdzie panuje doskonała świętość i chwała.

12.26 Zobacz Aggeusza 2, 7.

12.29 Zobacz Księgę Powtórzonego Prawa 4:24.

13.2 Zobacz Księgę Rodzaju 18:3; 19:2; List do Rzymian 12:13; 1 List Piotra 4:9.

13.5 Widzieć Jozue, 1, 5.

13.6 Zobacz Psalm 117:6.

13.7 ci, którzy tobą kierują, to znaczy biskupów i kapłanów, jak wyraźnie wskazują poniższe słowa.

13.10 Święty Paweł ma tu na myśli, że Żydzi nawrócili się na chrześcijaństwoCi, którzy nadal oddają cześć Bogu przy tabernakulum, czyli nadal przestrzegają praktyk judaizmu, tracą tym samym prawo do uczestnictwa w boskiej służbie. eucharystia.

13.11 Zobacz Księgę Kapłańską 16:27.

13.12 Wyjść za drzwi Jerozolimy. W czasach naszego Pana, Kalwaria znajdowała się poza granicami Jerozolimy.

13.14 Zobacz Micheasza 2:10.

13.17 ci, którzy cię prowadzą. Zobacz w. 7.

13.19 Żebym mógł do Ciebie wrócić szybciej Wielu uważa, że Apostoł w tym czasie przebywał w więzieniu w Rzymie.

13.20-21 Wielki Pastor : por. 1 Piotra, 5, 4; Dżinsy, 10, ww. 11, 16. ― Przez krew, może dołączyć Pastor, Jezus dał nam życie, pocieszył nas i nakarmił swoją krwią, a Bóg wskrzesił Jezusa Chrystusa z martwych i wstąpił do nieba. przez Lub swoją krwią, którą jako wieczny arcykapłan nieustannie za nas składa (św. Tomasz). To znaczenie jest bardziej adekwatne do całego listu. O wiecznym sojuszu, nowego sojuszu, który nigdy nie zostanie zastąpiony innym. działając w Tobie z Jego łaski, do której człowiek musi nawiązać współpracę.

13.23 «Z tego fragmentu wynika, że: 1. Tymoteusz również był więźniem w Rzymie; 2. po uwolnieniu otrzymał od Pawła jakąś misję; 3. wreszcie ten ostatni miał nadzieję na rychłe uwolnienie. 

13.24 ci, którzy cię prowadzą . Zobacz werset 7. Święci. Widzieć Dzieje Apostolskie, 9, 13.